☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘..۸ بهمن سالروز درگذشت حسن تقی زاده
☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘
۸ بهمن سالروز درگذشت حسن تقی زاده
( زاده ۵ مهر ۱۲۵۷ تبریز -- درگذشته ۸ بهمن ۱۳۴۸ تهران ) ادیب و سیاستمدار
تقی زاده از رهبران انقلاب مشروطیت و از رجال سیاسی بحث انگیز و شخصیت‌های علمی و فرهنگی ایران، در زمره کسانی است که جمعی به شدت هوادار و موافق، و مخالفانی از طیف‌های گوناگون دارد. وی مدتی رئیس مجلس سنای ایران بود. او از روشنفکران برجسته تبریزی بود که تمام مدت عمرش در کارهای سیاسی گذشت. نقش او در انقلاب مشروطه و نیز رهبری مجلس ملی در تصویب قوانین مدرن و پیشرفته بر همگان مسلم است.
وی فرزند علی اردوبادی بود که در کودکی پدرش را از دست داد. او تحصیلات متداول زمان را آموخت و سپس به اتفاق میرزا محمد علی خان تربیت کتاب فروشی کوچکی در تبریز باز کرد. این کتاب فروشی محل تجمع روشنفکران تبریز شد. تقی زاده با مطالعه روزنامه‌های عربی و فارسی چاپ قاهره و استانبول با تحولات سیاسی جهان تا حدی آشنایی یافت و رفته رفته در راه تجدد خواهی و جنجالهای سیاسی رهنمون شد.
او در آغاز مشروطه در انتخابات صنفی به وکالت صنف بازرگانان تبریز برگزیده شد. پس از پیروزی نهضت مشروطیت، از جمله نمایندگان تبریز بود. با آنکه او در آن زمان بسیار جوان بود، اعتبار نامه وی پذیرفته شد. نطقهای پر حرارتش در مجلس سبب شهرت او بود. هنگام تدوین قانون اساسی نام او بر سر زبانها افتاد و گروهی از روحانیان بر او تهمت بی دینی زدند. با این همه وی در پیشرفت افکار متجددانه خود تلاشهای تحسین آمیزی کرد.
امین السلطان معروف به اتابک از همان ابتدای ورود تقی زاده به تهران با وی مخالفت ورزید. دلیل این امر سخنرانی تقی زاده بود که در آن اتابک را به خیانت متهم کرده و به بازگشت او به ایران اعتراض کرده بود. مخالفت و خصومت این دو نفر هر روز افزایش می‌یافت. حتی تقی زاده از روزنامه حبل المتین که به مخالفت امین السلطان مقاله نوشته بود دفاع کرد. به جهت همین مخالفتهای خصمانه ، وقتی اتابک در جلو مجلس ترور شد، تقی زاده متهم ردیف اول شناخته شد. گفته میشد که او با کمک حیدرخان عمو اوغلی ، اتابک را ترور کرده‌اند.
مخالفت نمایندگان مجلس اول با محمد علی شاه هر روز بیشتر میشد. محمد علی شاه که از حمایت روسیه برخوردار بود، تصمیم به بمباران مجلس گرفت. در طی محاصره و به توپ بسته شدن مجلس عده‌ای از روشنفکران برجسته از جمله ملک المتکلمین و جمال واعظ کشته شدند و تقی زاده به سفارت انگلستان پناهنده شد. شاه تحویل تقی زاده را از سفارت خواستار شد. اما سفارت این درخواست را رد کرد و پس از مذاکرات بسیار مقرر شد که تقی زاده از ایران تبعید شود. او مجبور به ترک میهن شد و تا روی کار آمدن مجلس دوم همچنان در تبعید بود.
تقی زاده در دوره دوم بار دیگر به عنوان نماینده مردم تبریز برگزیده شد. او ریاست حزب انقلابی دموکرات را بر عهده گرفت. ترور آیت اله بهبهانی فرصتی مناسب برای حمله به تقی زاده فراهم آورد. بهبهانی به دست رجب سرابی و حیدر اردبیلی و حیدر عمو اوغلی و دو نفر دیگر کشته شد. اما تقی زاده بار دیگر متهم شد و همه نگاهها متوجه وی بود. اصناف مختلف در جلو مجلس گرد آمده و مجازات تقی زاده را می‌خواستند و حتی چند نفر از مجاهدان اعتدالی در صدد کشتن او بر آمدند. مجاهدین اعتدالی علی محمد خان خواهر زاده تقی زاده را کشتند و به شدت فشار بر مجلس افزودند. تا آنجا که مجلس اعتبار نامه تقی زاده را ملغی ساخت. به دنبال آن تقی زاده به تبریز رفت ولی در آنجا استقبالی از او نشد. لذا به استانبول رهسپار گردید و رهبری دموکراتها را در مجلس سلیمان میرزا بر عهده گرفت. تقی زاده از استانبول به اروپا رفت و مدتها در لندن و پاریس ماندگار شد. با اخراج او از مجلس ، مشروطه خواهان یکی از رهبران قدرتمند خود را از دست دادند.
تقى زاده در زمان اقامت در خارج از كشور مجله معروف كاوه را منتشر ساخت كه چهره هاى نامبردارى مانند جمالزاده و دهخدا در أن قلم مى زدند.
او در سال‌های پایانی عمر، توان حرکت را از دست داد و دچار فلج پا شد و در برخی مجامع با صندلی چرخدار ظاهر میشد. و سرانجام در ۹۲ سالگی درگذشت. پبکر او را از مسجد سپهسالار تشییع و از برابر ساختمان مجلس شورا عبور دادند و در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.
🆔 @bargi_az_tarikh
#برگی_از_تقویم_تاریخ
☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘