💐به مناسبت روز بزرگداشت حافظ💐 …👈زبان، پیوند میان جهان بینی شرق و غرب / نگاهی زبان شناختی به دیوان غربی-شرقی گوته …✍️ فاطمه صیرفی،

💐به مناسبت روز بزرگداشت حافظ💐


👈زبان، پیوند میان جهان بینی شرق و غرب / نگاهی زبان شناختی به دیوان غربی-شرقی گوته


✍️ فاطمه صیرفی، پژوهشگر مطالعات زبان و فرهنگ آلمانی

تقدیم به شاعر خوش سخن پارسی، حافظ شیرازی / 20 مهر 1397



بر سر تربت ما چون گذری همت خواه
که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

این مصرع از شعر پر نغز حافظ چنان می نماید که گویی خود نیز آگاه بود که خاک کوی او نه تنها زیارتگاه عاشقان و شیفتگان مردمان پارسی می شود، بلکه آوازه ی نام او مرزها را می درد و راه به سوی مغرب زمین می یابد و در آنجا شاعران و ادیبان بسیاری را با سحر زبان، نه تنها مجذوب دنیای لطیف و شاعرانه ی خود می کند، بلکه به روی آن ها، درِ جهان پر رمز و راز مشرق زمین، دیار ادیبان و متفکران بزرگ را می گشاید.
حافظ شیرازی با کلام خود، رندان مغرب زمین را چنان دلداده خود کرد که آن ها نیز از سخن ماندگار عشق او در این گنبد دوّار، شعرها سرودند و نام خود را به عنوان سازنده کاخ های فرهنگ و تمدن بشری در زمره ی رندان جهان ثبت نمودند.
یکی از معروف ترین شاعران مغرب زمین که در زمره شیفتگان و مریدان شعر حافظ شیرین سخن قرار دارد، یوهان ولفگانگ فون گوته است. شاعری خوش ذوق و صاحب سبک آلمانی. اولین رویارویی نزدیک او با مشرق زمین، زمانی آغاز گردید که اروپا در پی اتفاقات و حوادث قرن هجدهم، روح لطیف او را به شدت آزرده بود و او در جستجوی مرهمی برای فرار از ناملایمات و رنج های زمانه می گشت، تا دست تقدیر او را به سرزمین پر از عشق و حکمت شرق آشنا کرد و زبان وادب آن، نوش دارویی برای دل خسته اش شد.
اما او در این راه پر پیچ و خم جستجو، ابتدا سیری و سلوکی در سفرنامه ها، زبان و ادبیات کشورهای دیگر مانند هندوستان تا چین داشته است. نقطه آغازین این آشنایی، خواندن ترجمه قرآن کریم از دیوید فریدریش مگرلین بود. تسلط کامل گوته بر کتاب تورات از دوران مدرسه، به درک و فهمش پیرامون مفاهیم عمیق کتاب مقدس مسلمانان بسیار یاری نمود. همچنین نقل است که در آن زمان دو اتفاق مهم دیگر، سبب رویارویی نزدیک گوته با شرق و خصوصا اسلام شد: سربازان وایمار که در ارتش ناپلئون خدمت می کردند، طی لشکرکشی که به اسپانیا داشتند، نسخه های خطی از چند سوره آخر قرآن مجید را به عنوان هدیه برایش به ارمغان آوردند که یادگار حکومت مسلمانان در آنجا بود. این امر زمینه ساز آشنایی او نه تنها با قرآن، بلکه با زبان و خط عربی شد و حتی به دلیل علاقه اش به نوشتن به حروف عربی، به تقلید از خطوط نسخ قرآنی پرداخت. موضوع دیگر باز می گردد به دوران پس از شکست ناپلئون در روسیه که وایمار توسط سربازان مسلمان روسی (باشغر) به اشغال درآمد. این سربازان که از سرزمین های دوردست آسیای مرکزی آلمان را به تصرف خود درآورده بودند، جز خشونت و جهل، سوغات دیگر برای این شهر به همراه نداشتند. آنها کلیسای شهر را محل برگزاری نماز جماعت کردند و به انجام آداب اسلامی خود پرداختند. هر چند اولین آشنایی گوته با مسلمانان، چندان تجربه ی خوشایندی نبود اما آن ها از او که دارای اعتبار و شهرت در صدارت وایمار بود، برای شرکت در جلسات مذهبی دعوت می کردند. حضور او در این جلسات سبب شد تا این مرد بزرگ آلمانی با بسیاری از آئین ها و مسالک مسلمانان آشنا شود. تاثیر این آشنایی بر وی سبب شد به نگارش شعرهای «اصحاب کهف»، «حوری و شاعری» و «خدای ابراهیم و محمد» همت گمارد.
1792 میلادی، سال آشنایی گوته با ادبیات ایران بود که با خواندن بسیاری از آثار بزرگی چون «گلستان سعدی» ترجمه هردر ، شاعر و فیلسوف و مترجم برجسته آلمانی، «لیلی و مجنون» جامی با ترجمه هارتمان ، ادیب و شرق شناس معروف اتریشی و بسیاری دیگر همراه بود. اما خواندن آن ها تنها تحسین گوته را برانگیخت و هیچ گاه این آثار فاخر ایرانی نتوانست روح مشوش و رنجور او را التیام بخشد. با این وجود دست از تلاش برنداشت و همچنان به جستجوی خود در آثار مختلف مشرق زمین ادامه داد. جذبه ی زبان و جهان بینی شرق هر روز بیش از دیروز وی را به سمت خود سوق می داد.



@dachstudien
🇪🇺🇩🇪
کانال تخصصی مطالعات آلمان و اروپا




ادامه مطلب در فایل زیر:

https://t.me/dachstudien/4441