✅ آیا اسلام به آلمان تعلق دارد؟.. ✍محمد زارعی

#یادداشت

✅ آیا اسلام به آلمان تعلق دارد؟

✍محمد زارعی

هورست زهوفر وزیر کشور (وزیر داخله) جدید آلمان در اولین روز کاری خود پس از ادای سوگند در مجلس فدرال طی اظهار نظری جنجالی گفت: «اسلام به آلمان تعلق ندارد.» این رویکر که «اسلام به آلمان تعلق دارد»، اولین بار در سال 2010 از رئیس جمهور سابق آلمان کریستین وولف شنیده شد. پس از آن آنگلا مرکل صدراعظم و وولفگانگ شویبله رئیس مجلس فدرال نیز این جمله را تأکید کردند. طی هشت سال اخیر کتاب ها و پژوهش های زیادی در این خصوص تولید شده اند. و هر کدام به سوالات متعددی پرداختند از جمله اینکه: اسلام به آلمان تعلق دارد؟ چه نوع اسلامی به آلمان تعلق دارد؟ مسلمانان به آلمان تعلق دارند یا اسلام؟ و غیره.
طی دو دهه ی اخیر، حوادثی مانند یازده سپتامبر، پیدایش داعش و حملات تروریستی در اروپا تأثیر فراوانی بر موضوع اسلام در سطح اجتماعی و سیاسی جامعه ی آلمان و اروپا داشته اند.
در سطح اجتماعی می توان چالش های اسلام را در مباحث زیر یافت: حجاب در محیط کار، کلاس شنای مختلط در مدارس، غذای حلال، پوشش صورت (بُرقع) در فضای عمومی جامعه، ساخت مساجد، کمبود فضای نمازخانه در دانشگاه ها و محیط های کاری، روابط فردی در اجتماع (مانند دست دادن)، کلاس درس اسلام در مدارس، پخش صدای اذان در بیرون از مساجد، ضعف محتوایی و ساختاری نهادهای اسلامی در آموزش و معرفی اسلام، نگاه سنتی به تبلیغ اسلام، عدم توجه به نیازهای جامعه ی آلمان و ...
و در سطح سیاسی نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد: اسلام به عنوان یک دین سیاسی (جدایی دین از سیاست)، اسلام به عنوان یک دین فردی یا اجتماعی (نقش دین در زندگی روزمره ی افراد)، مشکلات ساختاری و نهادی موسسات و جوامع اسلامی (شامل حمایت این نهادها از سوی کشورهای اسلامی و خارج از آلمان)، نفوذ و تأثیر کشورهای اسلامی و حامیان مالی مجامع اسلامی در نهادهای مذکور، عدم هماهنگی میان نهادهای آلمانی در ایالات و سطح فدرال در برخورد با اسلام و مسلمانان، عدم هماهنگی میان نهادهای آلمانی و جوامع اسلامی، نگاه متفاوت احزاب سیاسی آلمان به مسئله ی اسلام، سوء استفاده ی برخی از احزاب و گروه های افراطی از چالش های اسلام به عنوان ابزار فشار سیاسی، گستردگی و تنوع جوامع اسلامی و ارائه ی تصویر متفاوت از اسلام، افراط گرایی، اسلام و یهودستیزی، تروریسم و غیره.
مسلمانان با بیش از 4.5 میلیون نفر جمعیت، دومین اقلیت بزرگ دینی در آلمان پس از مسیحیت به شمار می آیند. از این تعداد حدود 61% را اهل سنت، 8% شیعیان و 8% را علوی های مسلمان تشکیل می دهند. جامعه ی تُرک ها با 59% و مسلمانان جنوب شرق اروپا با 11% بزرگترین جامعه ی اسلامی را در میان اقوام به خود اختصاص می دهند. این دو اقلیت اغلب از نیمه ی دوم قرن 21 به عنوان نیروی کار وارد آلمان شدند. این نسل که از نسل های اول مسلمانان مهاجر به شمار می آیند، در حال حاضر 54 درصد از کل مسلمانان را تشکیل می دهند و نسل دوم 41%.
چالش های اسلام و مسلمانان در بین هر نسل شکل متفاوتی دارد. نسل های اولیه با مشکلاتی مانند اقتصادی (اغلب به عنوان قشر کارگر)، سطح تحصیلات پایین، عدم تسلط بر زبان آلمانی، ارتباط کم با جامعه ی آلمان، عدم برخورداری از امکانات زیرساختی مانند مساجد و غیره روبرو بودند. اما طبق پژوهش های اخیر اغلب این موارد در بین نسل های جدید مسلمان وجود ندارند.
مخالفان افراطی و مسلمانان افراطی هر کدام به رابطه ی اسلام و جامعه در آلمان به عنوان یک خیابان یک طرفه نگاه می کنند. اما هر دو گروه موظفند نیازهای متقابل را درک کنند و به همزیستی مسالمت آمیز روی آورند. همانطور که نگاه نسل قدیم مسلمانان به شرایط اجتماعی فعلی (در تبلیغ، آموزش و فعالیت های فرهنگی) در آلمان کافی و یا قابل قبول نیست، در مقابل نگاه افراطی فرهنگ غالب Leitkultur آلمانی که گاهی اوقات از سوی سیاستمداران (وزیر کشور سابق آلمان توماس دمیزیر) نیز نمی تواند راهگشای حل مشکلات میان مسلمانان و جامعه ی آلمانی باشد.
همانطور که پیداست جامعه و سیاست در آلمان در سطوح گسترده و متنوعی با اسلام سر و کار دارند. تأثیرات درونی از یک سو و تأثیرات بیرونی از سوی دیگر فرصت پرداختن به موضوع اسلام را به عنوان یک «پدیده ی واحد» نداده است. این در حالی است که بر خلاف سایر ادیان در آلمان، اسلام چه از بُعد فردی و چه از بُعد اجتماعی ظاهر فراگیرتری دارد. گستردگی اسلام هم می تواند به عنوان یک تهدید دیده شود و هم به عنوان یک فرصت. بی توجهی جوامع اسلامی به نیازهای متقابل (شناخت خود و دیگری)، حوادث تروریستی و ایدئولوژی خطرناک گروه های سلفی و داعشی باعث به وجود آمدن نگاه منفی به اسلام شده اند. از این رو برخی از احزاب و سیاستمداران در آلمان اسلام را متعلق به آلمان نمی دانند، بلکه تنها مسلمانان را جزئی از جامعه در این کشور قلمداد می کنند.

@dachstudien
🇪🇺🇩🇪