طالبان و افغانستان این روزها. امیر هاشمی مقدم: فرارو

طالبان و افغانستان این روزها
امیر هاشمی مقدم: فرارو
کابل هم امروز سقوط کرد؛ دو دو روز گذشته هم هرات، قندهار و مزارشریف به دست طالبان افتادند. سرعت پیشروی طالبان در این دور از یورش‌ها بسیار چشمگیر و در مقابل، ایستادگی در برابر آنان بسیار اندک بود. هرات تا حدودی متفاوت بود و آن هم به خاطر مقاومت اسماعیل خان، از چهره‌های شناخته‌شده حهادی. با این وجود او نیز دو روز پیش به دست نیروهای طالبان افتاد. درباره رویدادهای اخیر افغانستان چند نکته کلی یادآوری می‌کنم:
1- دلایل پیشروی برق‌آسای طالبان را می‌توان در چند گزینه دانست:
الف) تجربه بسیار بیشتر نیروهای طالبان، چه در جنگ‌های شهری و چه در جنگ‌های کوهستان، نسبت به ارتش نسبتا نوپای افغانستان. این در حالی است که در سال 1374 که طالبان افغانستان را تصرف کرد، نیروهای مقابل آنها، جهادگرانی بودند که بیش از 10 سال سابقه جنگ با نیروهای شوروی و دولت‌های کمونیستی را در کارنامه داشنند و بنابراین بیشتر مقاومت کردند و برخی مناطق، به‌ویژه در شمال شرقی افغانستان هرگز به دست طالبان نیفتاد.
ب) آن نیروهای جهادی اکنون یا همچون اسماعیل خان 75 ساله، پیر و تقریبا ناتوان شده بودند؛ یا همچون عبدالرشید دوستم و عطا محمد نور درگیر زندگی پر زرق و برق گشته‌اند. تصاویری که طالبان از خانه دوستم منتشر کرده، کاخی را نشان می‌دهد با تزئینات بسیار و فرش‌ها و مبل‌های گرانبها و... . بخشی از ظروفی که از ویترین‌ها بیرون کشیده می‌شود، طلا به نظر می‌رسد. همان اسماعیل خان هم که بیشتر از دیگران مقاومت کرده بود، برای خودش در هرات کاخی دست و پا کرده بود.
ج) برای بسیاری از مردم افغانستان، تفاوتی میان طالبان با دولت اشرف غنی نبود. دست‌کم طالبان در فاصله سال‌های 1375 تا 1380 که سقوط کرد، نشان داد که توانمدی بسیار بیشتری برای تامین امنیت و برقراری عدالت اجتماعی دارد. دولت غنی از تامین حداقل امنیت در کشور نیز ناتوان بود.
د) برای بسیاری از مردم افغانستان، به‌ویژه اهالی شرق و جنوب شرق که عموما از قوم پشتون و همتبار طالبان هستند، و نیز روستاییان دیگر مناطق افغانستان، خواسته‌های طالبان چندان غیرمنطقی نیست. بسیاری از زنان و دختران این مناطق در شرایطی پرورش یافته‌اند که خودخواسته محدودیت‌های بسیاری را بر خود تحمیل می‌کنند. آنچه ما از افغانستان می‌شنویم، بیشتر صدای روشنفکران، اهل قلم و دانشگاهیانی است که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند. در حالی‌که صدا و خواسته بخش دیگر این جامعه کمتر به گوش ما می‌رسد؛ بخشی که امنیت طالبان را به آزادی‌های اجتماعی و فرهنگی ترجیح می‌دهد.
هـ) بخشی از نیروهای پلیس افغانستان، همچنان به طالبان گرایش داشتند و بنابراین در تسلیم زودتر، اثرگذار بودند. گزارشhd علمی انستیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان سال‌ها پیش این را به خوبی نشان داده بود. از سوی دیگر، بخش دیگری از نیروهای پلیس و ارتش افغانستان، انگیزه کافی برای مقابله با طالبان نداشتند. از یک طرف حقوق‌شان اندک بود و به موقع پرداخت نمی‌شد و از طرف دیگر، می‌دیدند که وقتی نیروهای طالبان را دستگیر می‌کنند، به سادگی و در پی هر بار توافق میان دولت با طالبان، چندین هزار زندانی طالب آزاد می‌شود تا دوباره به صفوف جنگجویان طالب بپیوندد.
2- طالبان در این چند روز و در جاهایی که تصرف کرده، تلاش کرده چهره‌ای کاملا متفاوت از خود نشان بدهد که در زیر به چند نمونه اشاره می‌شود:
الف) هرکجا و هر شخصی که به دست نیروهایش می‌افتد، عموما بدون خشونت با آنجا/ آنها رفتار می‌کنند. هنگامی که اسماعیل خان را دستگیر کردند، با او بسیار محترمانه برخورد نموده و او را با احترام به خانه‌اش فرستادند. چندین بار هم مسئولین رده بالای طالبان با او تماس گرفتند تا اطمینان بدهند که در امنیت کامل است. امروز که وارد مزارشریف شدند، به ساختمان کنسولگری ایران (همانجایی که 23 سال پیش 9 هم‌میهن ما را شهید کردند) رفتند و با آنکه نیروهای ایرانی آنجا را تخلیه کرده بودند، به کارمندان باقیمانده که افغانستانی بوده با احترام برخورد کرده و از سرکنسول هم در پیامی تصویری درخواست کردند با اطمینان به محل کارش باز گردد.
ب) در اطلاعیه‌ها و بیانیه‌هایی که طالبان در این چند روزه منتشر کرده، بارها تاکید کرده که جان و مال و ناموس همه افغانستانی‌ها در امان است و برای نمونه به شدت نسبت به ازدواج نکاح دختران بالای 12 سال واکنش نشان داده و آنرا خلاف آموزه‌های دینی خود دانسته. انتشار این دستورالعمل‌ها گویا از سوی مخالفان طالبان برای تخریب آنها انجام می‌شود. همچنین به مدارس و دانشگاه‌های شهرهایی که تصرف کرده، ابلاغیه فرستاده که همه کلاس‌ها و آزمون‌ها طبق برنامه با حضور همه دختران و پسران دانش‌آموز/ دانشجو و به موقع برگزار گردد.
ادامه نوشتار را در این لینک (کلیک کنید) بخوانید:
کانال مقدمه
@moghaddames