در دانشگاه استیونس نیوجرسی اقتصاد درس میدهم. حوزه تخصصم اقتصاد خرد کاربردی، اقتصاد انرژی و منابع طبیعی، مدیریت ریسک و کنترل بهینه تصادفی است. به علوم انسانی هم علاقهمندم. مسایل توسعه و سیاستگذاری ایران را دنبال میکنم و گاهی چیزهایی مینویسم.
نقدی بر نقدهای اصلاح یارانه انرژی
نقدی بر نقدهای اصلاح یارانه انرژی
نگاهی انتقادی و سریع به نکاتی که در متون مخالف با اصلاح ساختار یارانههای انرژی نوشته میشود.
۱) وانمود میکنند که «ارزان نگاه داشتن» بدون هزینه است و به آسان به دست میآید. در واقع هزینه پنهان این ارزان نگه داشتن را به زیر فرش میبرند و از دید خواننده پنهان میکنند و عدم واقعیسازی قیمت را امری دلبخواهی و آسان جلوه میدهند.
۲) وانمود میکنند که «واقعی سازی قیمت» قرار است چیزی به جیب دولت بریزد. در حالیکه سالها است گفتمان حامیان واقعیسازی قیمت از نوع «بازتوزیع» است: قرار است مصرفکنندگان هزینه واقعی را بپردازند و منافع حاصل از آن مستقیم به طبقات محروم برود.
۳) اقتصاد سیاسی قضیه را کمرنگ جلوه داده و از دید پنهان میکنند (و گاه وارونه جلوه میدهند): بازندگان آزادسازی قیمت، دهکهای بالا و شرکتهای بزرگ انرژی-بر هستند که چون امکانات رسانهای دارند به شدت جلوی آن مقاومت میکنند. برندگان اصلاح یارانهها، عموما طبقات محروم هستند که فاقد چنین امکاناتی هستند و صدایی در فضای عمومی و تخصصی ندارند.
۴) واقعیسازی قیمت انرژی را به «برابر شدن دستمزد با سطح جهانی» مشروط میکنند. در حالیکه میدانیم عامل تعیین کننده دستمزدها، میزان درآمد سرانه یک کشور است که بسیار آهسته در طول زمان تغییر میکند و ربطی به قیمت انرژی ندارد. این نکته را از خواننده پنهان میکنند که قیمت انرژی در بسیاری از کشورهایی که دستمزدهایی مشابه ایران دارند، خیلی بیشتر از این است.
۵) به بهانه «فراهم نبودن ساختارها» و «آماده نبودن مقدمات و شرایط» با اصلاح وضعیت فعلی مخالفت میکنند ولی توضیح نمیدهند که بعد از گذشت دو دهه چرا این ساختارها و مقدمات فراهم نیست و کی قرار است فراهم شود.
۶) نقش قیمتهای پایین تاریخی در وضعیت موجود «ناکارایی» را انکار میکنند و اصلا توجهی به رابطه قیمت و «انگیزه کارایی مصرف» ندارند. مرتبا بیان میکنند که در شرایطی که بهرهوری مصرف انرژی پایین است، واقعیسازی قیمتها باعث افزایش هزینههای مصرفکننده خواهد بود ولی به این سوال فکر نمیکنند که چه عاملی باعث شده بهرهوری مصرف پایین بماند و انگیزهای برای نوآوری در جهت اصلاح آن نباشد.
۷) در مورد تورم ناشی از واقعیسازی قیمت اغراق میکنند. به بهانه یک بار تورم محتمل - که حتی اندازه آن هم معلوم نیست و تبعات آن هم قابل مدیریت کردن است - سالهای طولانی ناکارآمدی و اسراف را توجیه میکنند.
انتقاد به برخی گزارههای نادرست یا ناسازگار در این متنها، این به معنی نیست که تمام نقدها به اصلاح یارانه انرژی نادرست است یا نمیتوان از آنها آموخت و تحلیلهای مدافع واقعیسازی را اصلاح کرد. باید از هر نقدی استقبال کرد و با ذهن باز آن را تحلیل کرد. ما فقط توصیه میکنیم که عینک این موارد را هم در ذهن داشته باشیم.
@hamed_ghoddusi تماس با نویسنده
@hamedghoddusi