هشدار حذف ایران از بازار گاز منطقه.. بخش دوم

هشدار حذف ایران از بازار گاز منطقه

بخش دوم

پاسخ ایمان ناصری، مدیر بخش خاورمیانه شرکت مشاورین انرژی FGE به سوال نخست این است که «همه چیز به تعیین قیمت گاز از سمت ایران بستگی دارد.» بنابراین به نظر می‌رسد ایران برای حفظ نقش خود در بازار گاز منطقه با وجود پروژه‌ای همچون «کریدور جنوبی گاز اروپا» ابتدا نیاز دارد برخی سیاست‌های داخلی به خصوص در زمینه قیمت‌گذاری را اصلاح و هماهنگ کند تا در گام‌های بعدی، با اصلاح الگوی مصرف و گسترش دیپلماسی انرژی بتواند حضور پررنگ‌تری در بازار گاز منطقه داشته باشد.

ناصری در ادامه می‌گوید: یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در رابطه با صادرات گاز به ترکیه، بحث قیمت است زیرا در حال حاضر گاز ایران یکی از گران‌ترین گازهایی است که همسایه غربی ایران مشغول خرید آن است. به گفته این کارشناس حوزه انرژی، در حال حاضر ترکیه گاز روسیه را با قیمتی کمتر از گاز ایران وارد می‌کند. به همین علت هم ترکیه هرازچندگاه با شکایت از ایران در دادگاه‌های بین‌المللی، تخفیف‌های بیشتری از ایران می‌گیرد. بنابراین با افزایش دسترسی ترکیه به منابع جدید گازی، به نظر می‌رسد ایران باید برای تعیین قیمت در موعد تمدید این قرارداد، واقعیت‌های قیمت گاز در منطقه را در نظر بگیرد نه نظر برخی افراد غیرمتخصص در داخل کشور که طی سال‌های گذشته با دخالت‌ در تعیین قیمت، مانع شکل‌گیری بسیاری از روابط تجاری و استراتژیک جدید شده‌اند. چنانچه این تحول رقم نخورد، به نظر نمی‌رسد قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران به ترکیه که یکی از مهم‌ترین همکاری‌های گازی ایران با کشورهای منطقه بوده تمدید شود. در صورت وقوع این اتفاق، چنانچه جایگزینی برای ترکیه پیدا نشود، حجم صادرات گاز روزانه به این کشور به داخل تزریق و احتمالا به سرنوشت «مصرف با هدررفت بالا» مبتلا خواهد شد.

یکی از نمونه‌های بارز شکل‌نگرفتن همکاری جدید گازی زیر سایه دخالت‌های غیر کارشناسی، پروژه صادرات گاز ایران به عمان است که پس از گذشت ۱۵ سال هنوز به مرحله اجرایی نرسیده و چشم‌اندازی نیز برای آن وجود ندارد. به گفته مدیر بخش خاورمیانه شرکت مشاورین انرژی FGE «عمان هم در کنار عراق گزینه خوبی برای صادرات گاز بود که به دلایل مختلف از جمله بحث قیمت، هیچ‌گاه به نتیجه‌ای نرسید. اما در این مدت عمان بیکار نبوده و طی این مذاکرات موفق به گسترش منابع گازی خود شد و حالا نه‌تنها نیازی به واردات گاز ندارد بلکه ممکن است به‌صورت نت تبدیل به صادرکننده نیز شود.»

ترکیه در حال حاضر روزانه حدود ۸۰۰ میلیون فوت مکعب گاز از ایران خریداری می‌کند. این میزان کف قراردادی است که این کشور با ایران به امضا رسانده و به نظر می‌رسد به علت بالا بودن قیمت گاز ایران، تمایلی به واردات فراتر از کف ندارد. در قراردادهای گازی معمولا یک کف تعیین می‌شود که طبق آن خریدار متعهد می‌شود کمتر از آن کف خرید نکند. کشور فروشنده نیز به فروش یک حداقل میانگین روزانه طی هر سال متعهد می‌شود که باید به آن پایبند باشد. میزان واردات معمولا بین این دو سقف در حال حرکت است. دیگر بازار گاز ایران در منطقه عراق است. صادرات گاز به این بازار در حالی ادامه دارد که بر اساس اطلاعات موجود، پرداخت پول از سمت این کشور به ایران به کندی ادامه دارد. بنابراین به نظر می‌رسد صادرات گاز به عراق بیشتر جنبه حفظ روابط استراتژیک دارد و باید دید این روند تا چه زمانی می‌تواند ادامه داشته باشد و آیا با در نظر گرفتن مسائل اقتصادی قابل گسترش است یا خیر. میزان صادرات روزانه گاز ایران به عراق ۲۵ میلیون متر‌مکعب است که در روزهای گرم سال (به علت کاهش مصرف در ایران و افزایش تقاضا در عراق) تا ۳۵ میلیون متر مکعب در روز ظرفیت افزایش دارد.ایران صادرات اندکی نیز به ارمنستان دارد.
بازار اروپا، دورتر از همیشه

اما در حالی که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به نگرانی از کمرنگ شدن نقش احتمالی ایران در بازار اروپا اشاره شده است، کارشناسان عقیده دارند ورود ایران به بازار اروپا کماکان گزینه‌ای در دسترس نیست. بحث بر سر صادرات گاز ایران به اروپا از طریق خط لوله، سال‌هاست در میان کارشناسان با موافقان و مخالفانی پیگیری می‌شود. در این میان اما به نظر می‌رسد تا زمانی‌که ایران موفق به حضور قوی در منطقه نشده، ورود به بازار اروپا به‌صورت چشم‌اندازی دور‌دست باقی خواهد ماند.

بخش سوم در کانال ژئوپولیتیک ایرانی
@irgeopolitics