رقابت روسیه و اتحادیه اروپا برای نفوذ در بالکان در سایه غیبت امریکا.. بخش دوم

رقابت روسیه و اتحادیه اروپا برای نفوذ در بالکان در سایه غیبت امریکا

بخش دوم

پوتین راه رهایی از این مشکلات را در نفوذ روسیه در صربستان از طریق روابط فرهنگی، انرژی و روابط دفاعی در نظر می گیرد. چنانچه ریشه های عمیق فرهنگی و مذهبی دو کشور از طریق کلیسای ارتدکس و فرهنگ مشترک اسلاو در سالهای اخیر موجب تقویت ارتباط میان مسکو و بلگراد شده که اتحادیه اروپا قادر به رقابت با آن نیست. همچنین حضور اقتصادی روسیه در صربستان بر اساس مجموعه ای از عوامل استراتژیک است که بر کل اقتصاد بالکان تأثیر می گذارد. پوتین از وابستگی صربستان به عرضه گاز روسیه در جهت وابستگی سیاسی این کشور استفاده کرده و دورنمای عضویت در اتحادیه اروپا و سرمایه گذاری داخلی در حوزه بالکان را خنثی می کند. براساس اطلاعات مرکز مطالعات دموکراسی (CSD)، صربستان 65 درصد نیازهای گاز طبیعی و بیش از 70 درصد از مصرف نفت خام خود را از روسیه وارد می کند. روسیه در حال حاضر بر تولید داخلی نفت و گاز صربستان غلبه دارد و به طور کامل از طریق شرکت گازپروم بازار سوخت این کشور را کنترل می کند. مهمترین اقدام استراتژیک روسیه در صربستان این بوده که شرکت گازپروم روسیه با مالکیت 56.15 درصد شرکت نفت صربستان Naftna Industrija Srbije (NIS) توانسته بازار نفت و گاز صربستان را قبضه کند. قابل ذکر آن که شرکت نفت صربستان با مالکیت 29.87 درصد دولت صربستان یکی از بزرگترین شرکت های صادرکننده و سودده این کشور و از شرکت های بزرگ انرژی در جنوب شرق اروپا است. علاوه بر مالکیت گازپروم روسیه بر شرکت نفتی صربستان در سال 2008، روسیه توانست در اقدام استراتژیک دیگری گره وابستگی بلگراد را در بحران مالی سالهای 2013-2012 از طریق اعطای وام و سرمایه گذاری تنگ تر کند. همچنین در زمینه دفاعی نیز تجهیز ارتش صربستان به سلاح‌ها و تجهیزات نظامی روسی و همکاری دو کشور در زمینه برنامه‌های هسته‌ای غیر نظامی و پژوهش‌های فضایی مدنظر پوتین قرار گرفته است.

در شرایطی که روسیه از طریق صربستان نفوذ در بالکان را به نمایش می گذارد، ایالات متحده علیرغم جایگاه کلیدی صربستان برنامه اقتصادی قابل توجهی در منطقه ارائه نداده و به کنترل سیاسی و نظامی از طریق ناتو محدود شده است. نکته آن که توجه امریکا به بالکان به دهه 1990 بر می گردد یعنی زمانی که بیل کلینتون و معاون وی ال گور تصمیم به حمایت از مسلمانان بالکان برای بهبود بخشیدن موقعیت امریکا در جهان اسلام می گیرند. این توجهات در جریان حملات 11 سپتامبر و با توجه به بوسنیایی بودن برخی از اعضای این حمله تروریستی به کمرنگی گرایید.

بالکان مدتهاست که صحنه ای آماده برای رقابت قدرت های جهانی است و با توجه به اینکه جنگ جهانی اول از صربستان آغاز شد می توان آن را یک صحنه جهانی نیز دانست که برای پیروز شدن در آن باید فرصت ها را شناسایی کرد.

در دنیای چند قطبی امروز کشورهای کوچک می توانند از طریق موقعیت های استراتژیک خود نقش آفرینی کنند که اگر واشنگتن در همکاری با آنها غفلت کند، آنها آماده اند تا به سوی متحدان، شرکا و سرمایه گذاران دیگری حرکت کنند و در این میان کشورهایی هم هستند که به منظور گسترش قدرت ژئوپلیتیک خود فرصتها را در غفلت رقیب جستجو می کنند.

کلید واژه ها: صربستانولادیمیر پوتینروسیهاتحادیه اروپاایالات متحده امریکا

ژئوپولیتیک ایرانی
@irgeopolitics