«دموکراسی در عصر پر تشویش»

«دموکراسی در عصر پر تشویش»
تعاریف متعددی از دموکراسی وجود دارد و سازمان‌های گوناگونی به محاسبه آن می‌پردازند. شرط برگزاری انتخابات آزاد و رقابتی که عادلانه باشد و وجود آزادی‌های سیاسی در همه تعاریف از دموکراسی وجود دارد. اما دموکراسی چیزی بیش از برگزاری انتخابات است؛ دموکراسی نیازمند بسط و گسترش دامنه‌ای از نهادها و نگرش‌های پشتیبان است. چنین دگرگونی به زمان طولانی نیاز دارد.
واحد اطلاعات اکونومیست، هشتمین گزارش سالانه از وضعیت دموکراسی در 167 کشور جهان برای سال 2015 را منتشر کرد. این شاخص بر اساس پنج مقوله فرایند انتخاباتی و تکثرگرایی؛ آزادی‌های مدنی؛ خدمات‌دهی دولت؛ مشارکت سیاسی؛ و فرهنگ سیاسی محاسبه شده است.
گزارش این چنین شروع می‌شود: در بیشتر دموکراسی‌ها، فرادستان سیاسی نگران ناتوانی خود از درک و فهم رای‌دهندگان بوده و نگران چالشی هستند که احزاب پوپولیست بوجود می‌آورند. در برخی موارد، احزاب قدیمی تبانی می‌کنند تا پوپولیست‌ها را حذف یا به حاشبه برانند. با توجه به تهدیدات تروریستی، دولت‌های دموکراتیک، به شیوه‌های غیردموکراتیک واکنش نشان می‌دهند، آزادی بیان را محدود کرده یا قوانینی سخت و بیرحمانه‌ای وضع می‌کنند. در کشورهای غیردموکراتیک، فرادستان سیاسی اقتدارگرا از تهدید توده‌ها می‌ترسند و به دنبال تقویت حکومت خویش با حبس مخالفان، محصور کردن رسانه‌ها، محدود کردن آزادی‌های مردمی و سرکوب اعتراضات هستند. در عین حال، رای‌دهندگان از ناامنی اقتصادی، ایمنی شخصی، پیامدهای مهاجرت و تهدید تروریسم تشویش داشته و خشمگین هستند که چرا احزاب مستقر دغدغه‌هایشان را نمایندگی نمی‌کنند. این حالت ترس و ناامنی یکی از تهدیدهای اصلی در برابر دموکراسی امروزی است.
گزارش به هر کشور امتیاز از صفر تا 10 می‌دهد و کشورها را در چهار نوع رژیم سیاسی جای می‌دهد: دموکراسی کامل (8 تا 10)، دموکراسی ناقص (6 تا 7.9)، رژیم پیوندی (4 تا 5.9)، و رژیم های خودکامه یا اقتدارگرا (زیر 4)
دموکراسی‌های کامل: در این کشورها، نه تنها آزادی‌های سیاسی و مدنی مورد احترام است بلکه با یک فرهنگ سیاسی مساعد رونق گرفتن دموکراسی مستحکم می‌شوند. خدمات‌دهی حکومت در حد رضایت‌بخش است. رسانه‌ها مستقل و متنوع هستند. نظام کارامدی از نظارت و توازن وجود دارد. قوه قضاییه مستقل بوده و آرای قضایی اجرایی می‌شود.
رژیم‌های اقتدارگرا: در این حکومت‌ها، تکثرگرایی سیاسی غایب بوده یا شدیدا تحت کنترل و محدود شده است. بیشتر کشورها در این دسته‌بندی عملا دیکتاتوری هستند. برخی نهادهای رسمی دموکراسی شاید وجود داشته باشند اما معمولا از محتوا و اصالت خالی شدند. انتخابات اگر برگزار شود آزاد و عادلانه نیست. دربرابر سواستفاده و تجاوز به آزادی‌های مدنی عکس‌العملی صورت نمی‌گیرد. رسانه‌ها نوعا در مالکیت حکومت یا در کنترل گروه‌های مرتبط با رژیم حاکم هستند. سرکوب انتقادات از دولت و سانسور گسترده وجود دارند. قوه قضائیه مستقلی هم وجود ندارد.
سال 2015 اوضاع جهان با جنگ و تروریسم و مهاجرت گسترده و سایر بحران‌ها در هم آمیخت و رتبه دموکراسی کاهش یافت. بدتر شدن امتیاز دموکراسی در خاورمیانه به دلیل بدتر شدن امتیازات عراق، لیبی، سوریه و یمن بود. 14 تا از 20 کشور منطقه در گروه خودکامه قرار دارند و هیچکدام دموکراسی کامل نیستند. وضعیت چندین کشور از جمله ایران و تونس بهبود یافت. وضعیت ایران اندکی بهبود یافت و از 1.98 که در چند سال گذشته و دولت احمدی نژاد قرار داشت به امتیاز 2.93 رسیده است (اما با رتبه بسیار پایین 156 در بین 167 کشور جهان).
آینده دموکراسی: دموکراسی یک خواسته تقریبا جهانی است که بیشتر مردم در بیشتر مکان‌ها هنوز خواهان آن هستند. روندهایی مثل جهانی شدن، افزایش تحصیلات و گسترش طبقه متوسط، به نفع توسعه ذاتی دموکراسی هستند. اما پس از تلاش ناموفق و فاجعه بار امریکا در «صدور» دموکراسی به خاورمیانه در دهه گذشته، همراه با کاهش اطمینان به ارزش‌های غربی در دهه‌های اخیر، طرفداران دموکراسی درباره احتمال موج بعدی دموکراسی‌سازی در جهان با احتیاط صحبت می‌کنند.
https://telegram.me/jafar_kheirkhahan