فرهاد قنبری:.. فضای مجازی به مثابه دریچه‌ای به ناخودآگاه

فرهاد قنبری:

فضای مجازی به مثابه دریچه ای به ناخودآگاه

ژاک لاکان معتقد بود «ناخودگاه بیرون است» نه پنهان در اعماقی مرموز و فهم ناپذیر. یا با نقل شعار فیلم پرونده‌های مجهول: حقیقت آن بیرون است.» (به نقل از ژیژک)
طبق این گزاره لاکانی برای پی بردن به عقده های فروخورده، ناکامی ها، انحرافات و سرخوردگی های روحی روانی افراد مختلف ، نیازی به روانکاوی و کاویدن دریچه های پنهان ذهنی او نیست، بلکه می توان با نگاهی به کنش های اجتماعی و خصوصی به بسیاری از این مسائل پنهان پی برد.

در سالیان اخیر یکی از جلوه های برونی شده "ناخوداگاه" افراد مختلف فضای مجازی و شبکه اجتماعی مستتر در آن است. به عنوان مثال تصاویر پروفایل افراد مختلف می تواند دریچه ای باز به روی ناخودآگاه افراد باشد، فردی که اغلب تصاویر پروفایل او را گل و طبیعت و نقاشی های رنگارنگ تشکیل می دهد با فردی که تمام عکس های پروفایلش پر از تصاویر تاریک و سیاه و افسرده است دو دریچه متفاوت از زوایای ناخوداگاه و تمایلات و درگیری های آن را به نمایش می گذارد، یا فردی که تصاویر بسیار متعدد و مختلفی از ظاهر خویش به نمایش می گذارد با کسی که هیچ عکسی در پروفایل ندارد و حتی نامش نیز یک کلمه اختصاری است، هر کدام میزانی از توجه طلبی یا محتاط بودن و عدم اعتماد به محیط پیرامون خود را بیان می کند.
بخش دیگر جلوه متظاهرانه "ناخوداگاه" در فضای مجازی مطالب، کلیپ ها، نوشته ها و تصاویری است که افراد مختلف به اشتراک می گذارند. هر فرد به فراخور جهان ذهنی خود بخشی از مطالبی که برایش جذاب و دلنشین است را در صفحه شخصی یا گروهها و صفحات مشترک به نمایش می گذارد.(در بسیاری از مواقع با مراجعه به صفحه شخصی افراد در فیس بوک و اینستاگرام می توان تا حدود زیادی شخصیت، جهان بینی و دریچه های آشکار ناخوداگاه آن فرد به هستی را مشاهده کرد).

در کلیت می توان گفت فضای مجازی دریچه کلی ناخوداگاه جمعی یک جامعه و عقده ها، سرخوردگی ها و ناکامی های آن جامعه است.

توجه به اینکه بیشترین صفحاتی که در اینستاگرام توسط شهروندان یک کشور دنبال می شوند... توجه به اینکه پرمخاطب ترین کانال های تلگرامی چه کانال هایی هستند... توجه به اینکه بیشترین سرچ در گوگل توسط افراد یک جامعه حول چه محورهایی است و مواردی از این قبیل خود زبان رسا و گویای "ناخودآگاه جمعی" یک جامعه است....
@kharmagaas