فرهاد قنبری:. قرن نوزده ما و آنها

فرهاد قنبری:
قرن نوزده ما و آنها

⏺ ناصر الدین شاه در بخشی از خاطرات روزانه خود داستان بازدید از یک کارخانه صنعتی در ورشو لهستان را اینگونه توصیف می کند: «بعد رفتیم مرتبه دویم و سیم و چهارم این کارخانه، آنجا زن‌ها نشسته بودند و بعضی اسباب‌ها را که این کارخانه‌ها درست می‌کند می‌دوزند با چرخ، اما چرخ پائی و دستی نیست با بخار چرخ را حرکت می‌دهند، این‌ها می‌دوزند همینطور این سه مرتبه بالا زن و دختر نشسته بود و کار می‌کرد، هرچه نگاه کردم که توی این زن‌ها یک زن خوشگل پیدا کنم نبود، اقلاً دو هزار زن در این کارخانه کار می‌کند، توی این‌ها یک زن نبود که خوب باشد تمام زرد و رنگ پریده بودند، از شدت کار تمام زن‌ها بی‌مصرف و زرد هستند، این بیچاره‌ها در بیست و چهار ساعت ۹ ساعت باید کار کنند»!
این نگاه کسی است که کل نیمه دوم قرن نوزده را پادشاه ایران بوده است. در نظر ایشان(و بالطبع سایر شاهان قاجار) زنی که قیافه جذاب و دلربا ندارد" زنی بی مصرف" است، چرا که زن ایده آل و با مصرف زنی است که مصرف جنسی داشته باشد و این مسئله به عنوان امری طبیعی و بدیهی به رسمیت شناخته شده است.
⏺ اما دنیا در همان پنجاه سالی که ایشان با چنین تفکراتی در ایران قدرت را در دست داشت، روز به روز در حال تغییرات اساسی و در نوردیدن مرزهای جدید بود. ژاپن ها در همان سالها با انقلاب میجی وارد عصر جدیدی شده بودند و اروپا و آمریکا روز به روز با اختراعات و اکتشافات جدید مرزهای علم و تکنولوژی را گسترش می داد...
نمونه هایی از اختراعات جهان در سالهای حکومت ناصر الدین شاه در ایران:
_تلفن اولیه (آنتونیو میوچی) • سال 1852
_آسانسور (الیشا اوتیس) • سال 1858
_ کابل تلگراف زیر دریا (فردریک گیزبورن) سال 1860
_لامپ روشنایی (ژوزف سوان) • سال 1862
_پاستوریزه کردن (لویی پاستور) • سال 1866:
_ دینامیت (آلفرد نوبل) • سال 1869
_جاروبرقی (مک گافرز) • سال 1870
_راه‌آهن (اندرو هالیدی) • سال 1874
_ماشین برقی (استفن دادل‌فیلد) • سال 1874
_د د ت (اوتمار زیدلر) • سال 1876
_کاربوراتور گازوئیلی (دایملر) • سال 1876
_ بلندگو (الکساندر گراهام بل) • سال 1877
_ گرامافون (توماس ادیسون) • سال 1877
_ میکروفون (امیل برلینر) • سال 1878
_ لامپ اشعه کاتدی (ویلیام کروکز) • سال 1880
_تلفن (الکساندر گراهام‌بل) • سال 1880
_ زلزله نگار (جان میلن) • سال 1881
_فلز یاب (الکساندر گراهام‌بل) • سال 1882
_هواکش برقی (اسکات ویلر) • سال 1884
_ کارت منگنه (هرمان هولریث) • سال 1885
_ماشین‌سواری (کارل بنز) • سال 1885
_موتور سیکلت (دایملر و مایباخ) • سال 1885
_مبدّل جریان متناوب (ویلیام استنلی) • سال 1886
_ماشین ظرفشویی (ژوزفین کوچرین) • سال 1886
_موتور گازوئیلی (دایملر) • سال 1887
_دوربین دستی کداک (جورج ایستمن) • سال 1891
_پله برقی (جس رنو) • سال 1892
_عکاسی رنگی (فردریک ایوز) • سال 1893
_ارتباط بیسیم (نیکولا تسلا) • سال 1893
_رادیو (نیکولاتسلا) • سال 1895
_ رادیو تلگراف (مارکونی) • سال 1895
_ موتور دیزلی (رودلف دیزل) • سال 1898
_ کنترل از راه دور (نیکولا تسلا) • سال 1899
_ ضبط صوت مغناطیسی (والدمار پولسن) • سال 1899

⏺ در زمینه اندیشه های سیاسی و اجتماعی نیز جهان غرب در حال تجربه عصر جدیدی بود و آموزش سیاسی شهروندان و گسترش حق رای همگانی به عنوان حق طبیعی مردم با جدیت در حال پیگیری بود.
⏺ طبیعی است باچنین تاریخی مقایسه کشوری مانند ایران (و هر کشور خاورمیانه ای) با اروپاییان مقایسه ای اشتباه و بیهوده است و نتیجه ای جز سرخوردگی و عصبانیت و ارائه برداشت های غلط، چیزی در پی نخواهد داشت.
امروزه در کل خاورمیانه هنوز یک کالای برند صنعتی (مانند برندهای معروف غربی و شرقی.. سونی. رنو. هیوندا. بنز و..) که بتواند حتی در یک قاره جهان هم نام و اسمی به هم زده باشد، وجود ندارد و اگر هم کشوری در این منطقه به رفاه و ثروثی دست یافته است،صرفا بر اساس منطق "توسعه سوپر مارکتی" (فروش مواد خام و کسب ثروت) یا توسعه گردشگری بوده است.

⏺ مقایسه مداوم ایران با غرب چه در زمینه ارائه خدمات و امکانات رفاهی در هنگام مواجه با بلایای طبیعی و چه در زمینه توسعه اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی (که این روزها مدام از سوی برخی رسانه ها و شبکه های مجازی اتفاق می افتد و عمدتا همراه با تمسخر خدمات دهی و کالای تولید داخل: مثلا نوع خدمت رسانی به سیل زدگان و تولید سمند و پراید و تانک و پهپاد و..) همراه است در نهایت چیزی جز عدم اعتماد به نفس و نفرت و بیگانگی از جامعه خود در پی نخواهد داشت.
در نهایت بدون اینکه بخواهیم مدافع وضعیت موجود بوده یا در پی توجیه ناکارآمدی ها مفاسد موجود برآییم، باید به یاد داشته باشیم که ما میراث دار ناصر الدین شاهان، آنهم در نقطه ای از جهان هستیم که خیلی از کشورهای پر ادعایش توان تولید همین سمند و پراید و تانک را هم ندارند

@kharmagaas