فرهاد قنبری:. بحران‌های زیست محیطی نتیجه توسعه نامتوازن

فرهاد قنبری:
بحران های زیست محیطی نتیجه توسعه نامتوازن

تغییر سبک و استایل زندگی از شیوه سنتی به مدرن در جوامع غربی روند طولانی و مدت داری را سپری کرده است. غربی ها ابتدا در فلسفه و اندیشه و پس از آن در سبک زیست در طی قرون گذشته آرام آرام وارد زیست جهان مدرن شدند.
اما این مسئله در جامعه ای مانند ایران روند کاملا متفاوتی را طی کرده است.
یرواند آبراهامیان در مقدمه کتاب " تاریخ ایران مدرن" می نویسد:
"ایران با گاو و خیش وارد قرن بیستم شد و با بیشترین آمار مرگ و میر تصادفات جاده ای از آن خارج شد"

⏺ کالای مصرفی "خودرو شخصی" را در نظر بگیریم. غربی ها به واسطه توسعه متوازن در طول یک قرن اخیر خودرو را به کالای مصرفی خانوارها تبدیل کردند و به فراخور گذشت دهه های مختلف طبقات بیشتری به جرگه صاحبان خودروهای شخصی اضافه شدند ( به عنوان مثال اگر در دهه هفتاد میلادی چهل درصد خانوارهای آمریکایی دارای خودروی شخصی بودند امروزه به هشتاد درصد رسیده است. یعنی در چهل سال اخیر صاحبان خودروهای شخصی در این کشور دو برابر شده است)
اما در این زمینه نگاهی به ایران بیندازیم. در ایران سال پنجاه و هفت کمتر از دو درصد خانوارها صاحب خودرو شخصی بوده اند اما طبق آمارهای اخیر (بیش از بیست میلیون خودرو شخصی در ایران) نزدیک به چهل تا پنجاه درصد خانوارهای ایرانی صاحب خودروی شخصی هستند. این به این معناست که در چهار دهه گذشته اگر در آمریکا صاحبان خودرو شخصی دو برابر شده است در ایران چیزی بیش از بیست برابر را تجربه کرده است. به این مسئله باید بی کیفیتی بنزین و خودروهای داخلی را اضافه کنیم که بدیهی است بحران های خاص خود از قبیل آلودگی هوا و تصادفات و مرگ و میر کلان جاده ای را نیز در پی داشته است..

⏺ حال نگاهی بحران آب و خشک سالی داشته باشیم.
صنعتی شدن ابزار آلات کشاورزی( در عین حال عدم استفاده از شیوه های آبیاری مدرن) از مهمترین عوامل بحران آب در کشور محسوب می شود. بر اساس آمارها در دهه هشتاد شمسی مجوز حفر سیصد هزار چاه عمیق در کشور صادر شده است و تقریبا به همین میزان نیر چاه عمیق غیر قانونی حفر شده است. (برای کشوری مانند ایران که دو سوم آن را بیابان تشکیل داده و متوسط بارندگی در آن حدود یک سوم متوسط جهانی است ،حفر هر چاه عمیق در واقع مانند موشکی است که به قلب این سرزمین شلیک می شود)

در سوی دیگر مصارف خانگی آب هم در عرض چندین دهه دچار تغییرات بنیادین شده است. در زیست جهان سنتی انسانها تفاهم و از خود گذشتی بیشتری داشتند. مثلا در روستاها و شهرهای کوچک چند چشمه آب یا قنات بود که همه مردم روستا آب مورد نیازشان را از آنجاها تهیه می کردند، یا چند حمام عمومی بود که همه مردم به صورت دسته جمعی از آنها استفاده می نمودند. اما با گسترش مدرنیسم و فردگرایی و مرفه تر شدن افراد دیگر کسی در تخیلش هم چنان شرایطی را نمی پذیرد و هر شهروند شهری و روستایی در عرض چند دهه به لوله کشی آب خانگی و ساخت حمام ( در موارد بسیاری استخر) در درون خانه روی آورده است (متوسط مصرف سرانه آب در جهان صد و پنجاه لیتر در روز است اما در ایران حدود سیصد لیتر)..

@kharmagaas