🔻روایتی از حوادث مشهد در روز «۲۸مرداد ۱۳۳۲».. 🔅شهر در دست کودتاچی‌ها
🔻روایتی از حوادث مشهد در روز «28مرداد 1332»
🔅شهر در دست کودتاچی‌ها
@oralhistoryiran
از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332، جامعه مشهد نقش فعالی در حوادث سیاسی- اجتماعی داشته است. مشهد در این ایام شاهد وقایع و اتفاقاتی بود که در اسناد، مطبوعات و خاطرات شهروندان نقش بسته است.
به عبارتی فعالیت احزاب و گروه های مختلف، انتشار روزنامه‌ها، ایجاد کانون‌ها و انجمن‌ها نشان از فضای آزاد و دسته بندی‌های سیاسی قبل از کودتای 28 مرداد دارد. مخالفت با دولت مصدق و کوشش های شاه و سازمان های اطلاعاتی همچون سیا و اینتلیجنت سرویس و... زمینه ساز کودتای 28 مرداد و سقوط دولت مصدق شد. شهرهای ایران در مرداد 1332 صحنه راهپیمایی مخالفان و موافقان دولت بود.
🔅این مطلب روایتی است از اتفاقاتی که در آن روزهای حساس تاریخ کشور و شهرمان رخ داد و در خاطر و برگ‌های تقویم ماندگار شد:
🔅شهر از ترس غارت گران تعطیل شد
به استناد روایت‌های تاریخی، در روز کودتا علاوه بر تخریب، اموال مردم نیز به صورت گسترده غارت می‌شود. شهر مشهد در روز کودتا شاهد وقایع و اتفاقاتی بوده که دور از دید روزنامه ها نبوده است. مثلا روزنامه اطلس از جمله نشریاتی بود که مقارن کودتا در مشهد منتشر می شد و دفتر آن در کوچه ارگ قرار داشت. آن هم با صاحب امتیازی «حسنعلی ضرابی» و مدیر مسئولی «حمید شعاعی». این روزنامه اخبار و گزارش‌هایی را از کودتا ثبت و گزارش حوادث مشهد در این روز را با تیتر «روز چهارشنبه در مشهد چه گذشت؟» چنین منعکس کرده است:
«چهارشنبه ساعت 16 که رادیو تهران خبر سقوط کابینه آقای دکتر مصدق را اعلام کرد، کلیه مردم با شور و ولوله شروع به ابراز احساسات نمودند و سیل جمعیت به هر سو پرداخته با شعارهای زنده باد شاه... از هر طرف طنین انداز بود. در این موقع جمعیت زیادی که کسی قادر به جلوگیری آنان نبود به طرف دفتر حزب ایران رفته و تمام درب و پنجره آن را شکسته و اثاثیه از قبیل میز و صندلی را نیز تخریب کردند و سپس جمعیت به طرف کفاشی شیک که متعلق به اخلاقی سردسته حزب منحله توده می باشد رفته درب و پنجره آن را نیز شکسته و کفش دوخته و نادوز چرم و غیره هرچه بود را از بین بردند...».
طبق گزارش روزنامه «اطلس» ساختمان احزاب، روزنامه و سینما از دیگر اماکنی بودند که در روز کودتا اوباش به آن ها هجوم بردند. «در این موقع سیل جمعیت و احساسات مردم بیشتر می شد و یک عده به طرف ساختمان حزب پان ایرانیست، نیروی سوم، حزب زحمت کشان، کتاب فروشی برومند، دارالوکاله حمید موسویان، محل روزنامه آتش شرق، سینمای متروپل، شیرینی سازی شفق، سلمانی پرتو، حلبی سازی مقابل دارایی، مغازه خواجه تور ارمنی حمله ور شدند و کلیه اثاثیه و اشیای درب و پنجره را از بین بردند و یک عده دیگر به دکان موسی الرضا آشپز، منزل غزلباش و سلمانی پروانه که مالکان آن‌ها جزو افراد حزب منحله توده بودند حمله کرده و تمام اثاثیه آن ها را نیز از بین بردند. این افراد بعدا تصمیم گرفتند که به منزل آقای کامران که سرپرست و حامی افراد حزب منحله توده می باشد، حمله برده و مقداری از اثاثیه او را شکسته و مقداری را هم به غارت بردند که در نتیجه جدیت کلانتری بخش2 ؛ اثاثیه مزبور از قبیل قالی، قالیچه، سماور، گلدان نقره، پرده های مخمل که عده ای از ماجراجویان با خود می بردند، با خود آن ها دستگیر و با پرونده به دایره آگاهی فرستاده شد. سپس مترصدین به طرف منزل حمید موسویان به راه افتادند در این موقع رئیس کلانتری بخش 2 از جریان اطلاع پیدا می کند و تعداد 16 نفر پاسبان و سرباز به منزل نامبرده فرستاده و از اقدامات متجاوزین جلوگیری کردند و حتی دیناری هم به منزل مزبور خسارت وارد نشد. دکان رزازی بازار، جنب داروخانه شمس نیز مورد حمله قرار گرفت و یک لنگه درب آن شکسته شد ولی در اثر دخالت مامورین به دکان مزبور صدمه ای وارد نیامد. مردم تماما دکاکین خود را بسته و دست از کسب و کار کشیدند. تمام خیابان های مشهد را خاموشی فرا گرفته و حتی نانوایی ها دست از کار خودکشیده بودند که بیشتر مردم نان به دست نیاوردند. احساسات و هیجانات مردم شدت پیدا می کرد چون ممکن بود عده ای اخلال گر و ماجراجو از موقعیت سوء استفاده کرده و دکان های مردم را شبانه سرقت کنند. از ساعت 10 بعدازظهر حکومت نظامی در شهر اعلام و مامورین شهربانی و لشکر با مراقبت کامل به اوضاع مسلط شده و تا صبح هیچ گونه اتفاق رخ نداد. »
شعارهای زننده علیه مصدق و تخریب مغازه‌هایی که سرود پخش نمی کردند
اما مولف کتاب دو جلدی « تاریخ معاصر مشهد» در اشاره به اتفاقات این ایام، گوشه‌چشمی هم دارد به شعارهای زننده ای که مخالفان مصدق در خیابان ها فریاد می زدند.....
🌐متن کامل مقاله در روزنامه خراسان
1397/5/28
http://khorasanrazavi.khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=200241
💠💠
💠
🆔 @oralhistoryiran