‍ طرحی فلسفی به سوی صلح ابدی. نویسنده ایمانوئل کانت

‍ طرحی فلسفی به سوی صلح ابدی
نویسنده ایمانوئل کانت

در سال 1795، بیش از یک دهه پس از جستار "فکرت یک تاریخ جهانشمول در غایتی جهان‌ وطنی"، ایمانوئل کانت، با بازنگری موضوع صلح جهانی، اصولی را در برابر حاکمان قرار میدهد که پیروی از آنها، به باور وی، منتهی به استقرار صلح پایدار و ابدی در سطح جهان خواهد شد. در میان اصول کانتی صلح ابدی، میتوان به این موارد کلیدی اشاره کرد: معاهدات بین‌ المللی صلح نباید مفادی را داشته باشند که تدارک ‌دهنده جنگ ‌های آتی باشند، دولت ها نباید بر دولت ‌های دیگر دست‌ اندازی کنند، تمامی ارتش‌های دائمی یا "standing armies" باید ملغی شوند، دولت‌ ها و ملت‌ هایشان نباید از بابت جنگ زیر بار بدهی بروند و مقروض شوند.

در ارتباط با دو اصل پیشین، دولت‌ ها باید از دخالت نظامی در امور دولت ‌های دیگر اجتناب ورزند و سرانجام اینکه، جنگ را باید شرافتمندانه به پیش برد. استدلال کانتی در این زمینه بر این پایه استوار است که، همانگونه که انسان‌ها با دوری جستن از حالت طبیعی و تقبل فرمانبری از حکومت‌ هایشان، به همزیستی در قالب اجتماعی روی آوردند، دولت‌ها نیز در سرانجام تکاملی خود در ورای جنگ به صلح روی خواهند آورد. برای نیل به این هدف غایی، کانت استدلال میکند که نظام‌های سیاسی باید در وهله نخست، به جمهوری تکامل پیدا کنند، چرا که تفکیک قوا در دولت‌هایی از این دست، از احتمال بروز جنگ خواهد کاست. پس از این مرحله، به باور کانتی، جمهوری ها باید با هم پیمانی در قالب اتحادهای چندجانبه (league)، به پیروی از یک سلسله قوائد و قوانین مشترک گردن نهند.

از این گذشته، کانت بر اهمیت آن‌چه "مهمان‌نوازی جهان‌شمول" (universal hospitality) مینامد انگشت گذاشته، و از این مفهوم تعریفی به دست می‌دهد که بر اساس آن، شهروندان یک کشور شهروندان کشورهای دیگر را به دیده "دشمن" نمینگرند و به آن‌ها احترام میگذارند. به عبارت دیگر، منظور از "مهمان‌نوازی جهانشمول" کانتی، همانا احترام متقابل شهروندی در چارچوب اتحاد فدراتیو جمهوری‌های همسو و همذات و هم‌پیمان است. با پیروی کامل از این اصول است که صلح جهانی و ابدی کانتی در تاریخ سرانجام خواهد ‌پذیرفت. و بر اساس همین باور فلسفی بود که دو تجربه قرن بیستمی جنگ‌ جهانی اول و دوم، به ترتیب به تشکیل دو مجمع جهانی، یعنی جامعه ملل یا سازمان مجمع اتفاق ملل پس از جنگ جهانی اول، و دیگری تحت عنوان سازمان ملل پس از جنگ جهانی دوم، منجر شد.

@politicalculture