مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
🔻شمس‌الدین و مسألهٔ «زن» 🔻
🔻شمس‌الدین و مسألهٔ "زن"🔻
🔸شمس‌الدین کتابی دارد با نام "مسائل دشوار در فقه زنان" که به بررسی مسائل زنان با نگاه استدلالی پرداخته است.
🔸در این کتاب می‌گوید: گوناگونی وظیفه ویژه هر جنس، فراتری یک جنس و فروتری جنس دیگر را نمی‌رساند. مادر در مرکز معنوی و حقوقی‌ای نسبت به فرزند قرار می‌گیرد که کمتر موضوعی با آن برابری می‌کند، اما همین مادر به عنوان همسر بر اساس برخی از مبانی فقهی احترام و کرامت خود را به گونه‌ای از دست می‌دهد که گویا صرفا موضوعی جنسی و گردانندهٔ خانه است.
🔹شمس‌الدین معتقد است که پایمال کردن کرامت زن و نقصان حقوق او، از ویژگی‌های اجتماعات اسلامی نیست بلکه وضعیت رایج در اجتماعات دیگر از مسیحی و غیر آن می‌باشد. او واقعیت دردناک موجود و ماهیت زندگی زن در دنیای غیرمسلمان را که به عنوان قانون و زندگی ایده‌آل معرفی می‌گردد، در این امر خلاصه می‌کند که زن به عنوان موجودی فیزیولوژیک، موضوع استمتاع جنسی و شکار مردان و خدمتکار خانه و کارگر مزرعه معرفی شده است؛ در حالی که در اجتماعات اسلامی وضعیت زن چنین نبوده است.
🔸او معتقد است؛ زن مسلمان به سبب ناآگاهی از شریعت و سیطرهٔ رسوم جاهلی، از عقب‌ماندگی و قیدهای غیر مشروع در تفکر اسلامی رنج می‌برد. به نظر او اجتماعات اسلامی بشدت نیازمند تصحیح وضعیت زن مسلمان از طریق رهایی او از قید سنن و عرف‌های غیر مشروع هستند. او منشأ عقب‌ماندگی زن مسلمان را، سنن و آدابی می‌داند که به غلط به اسلام نسبت داده می‌شود.
🔹به عقیده شمس‌الدین، دلایل شرعی‌ای که به بیان احکام زن و وظیفه او در جامعه اسلامی می‌پردازند، نخستین و مهم‌ترین وظیفهٔ او را به لحاظ جسمی و روانی، ایجاد خانواده و عهده‌داری از امور شوهر و فرزندان می‌دانند. اما این امور تنها وظیفهٔ قانونی‌ای نیست که بر زن مسلمان واجب شده است. به نظر شمس‌الدین، کسی بر زن حق سرپرستی جز در دو مورد ندارد. اول: پدر یا جد پدری در خصوص ازدواج دختر دوشیزه؛ هر چند در این مورد نیز حق سرپرستی آن‌ها استبدادی و مطلق نیست بلکه محدود به رعایت مصلحت دختر و رعایت حق ولایت دختر بر خود است. دوم: همسر؛ در خصوص حقوق ویژهٔ زناشویی و حق تمتع به جز این دو مورد هیچ کس بر زن حق سرپرستی ندارد.
🔸درباره شایستگی زن برای تصدی پست‌های سیاسی می گوید؛ اسلام میان زن و مرد برابری در هر زمینه برقرار کرده است و مواردی را که به لحاظ حقوقی با مرد متفاوت قرار داده است، نه به دلیل تفاوت در کرامت انسانی و شایستگی عمومی او، بلکه ناشی از اموری‌ست که به تفاوت طبیعی میان آن‌ها بر می‌گردد. پس از آن که ثابت شد که زن به حسب اصل خلقت و آفرینش از شایستگی کامل برخوردار است، این دلایل به اثبات می‌رساند که او شایسته پرداختن به امور جامعه، شناخت نیازهای آن و نظارت بر حکومت و سیاست‌مداران و بیان نظر خویش در این زمینه و نقد یا تأیید یا معارضه با آن‌ها و تلاش برای رفع تنازعات و مشکلات است.
👈محمد مهدی شمس الدین (نجف 1936- بیروت 2001)؛ فقیه و مجتهد شیعی و نظریه پرداز سیاسی و رئیس سابق مجلس اعلای شیعیان لبنان بود که در سن 68سالگی در بیروت درگذشت.
🔰منبع: طلبه بانو
@religionandsociety