مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
️بحران «معنا» (و بدیل مذهبی بحران دینی).. احسان شریعتی
♦️بحران «معنا»(و بدیل مذهبی بحران دینی)
✍🏻احسان شریعتی
▪️رزومهٔ بحث مراسم پیش‌ِ رو: یادمان ۴۲مین سالگرد هجرت معلم
🔸برغم غلبهٔ گفتمان‌های سنت‌گرا-و-بنیادگرایانهٔ دینی بر فضای جامعه در چند دههٔ گذشته، چرا هنوز به ایفای «رسالتی اجتماعی» برای دین قائل‌ایم؟ به عبارتی دیگر، چه نیازی به «اصلاح‌گری» دینی، به‌ویژه در شرایط حاکمیت دینی و به‌شکل متناقض‌نما، بحران معنوی-اخلاقی ناشی از آن؟
🔹بحران اخلاقی-معنوی کنونی جامعهٔ ایرانی ناشی از غلبهٔ گفتمان و عملکرد دورانی بنیادگرایی سنّتی است. این بحران به نقطه یا مرحلهٔ تعیین‌کنندهٔ خود رسیده است و جامعه و نظم (یا بی‌نظمی) موجود، باید تصمیم بگیرد:
- یا پیرایش‌گری بخردانهٔ انتقادی، انسانی و مردمی، اصلاح‌گری دینی گوش بسپارد؛
- و یا در آینده، به زبان خشن و قاهرانهٔ سکولاریسمی دین‌هراس و نامتساهل تن دهد.
🔸برای تحقق تدریجی نظمی نوین و پیمودن راه رشدی موزون-و-پایدار، وظیفهٔ «ما»، مقابله با افراط-و-تفریط‌های فرهنگی گذشته است.
در برابر حاکمیت روایتِ شرعی-فقاهتی بر جامعه، شاهد واکنش‌های گوناگونی بوده‌ایم در عقب نشینی به‌سمت: سنّت، اخلاق، معنویت،عرفان‌های شرقی و غربی، فرقه‌گرایی، جهان‌وطنی، فردگرایی، و خصوصی‌سازی دینی، و ...
«نقد دین»، پیش‌درآمد هر نقدی است. اگر «حقیقت» دین همان ایمان درونی و صمیمی (در نسبت با امر قدسی و الوهی) است، بُعد بیرونی-اجتماعی داشتن دین از آن‌روست که مؤمنان یک دین با یکدیگر نوعی باهمستان یا «امت» تشکیل می‌دهند. دو دین «باز و بستهٔ» نهضتی و نهادین، همواره در تاریخ دو نقش و در دو جهت متضاد بازی کرده است. ازاینرو، نمی‌توان ساحت اجتماعی دین را نادیده گرفت.
🔹«دین‌پیرایی» شریعتی، از پی سایر اصلاح‌گران پیشگام، بازخوانی و اجتهاد «کتاب و سنت»، متکی به آخرین دستآوردهای «علم و زمان» بود برای برساختن «کلامی نو» یا نوعی «الهیات رهائی‌بخش». دینی که شریعتی جوهرش را نوعی «عرفان» می‌خواند، دینی گشوده بر همهٔ افق‌های معنوی است. این عرفان در سطح اجتماعی به‌شکل اصل «همبستگی» معنوی (مانند اصل «برادری» در شعارهای انقلاب فرانسه) بیان می‌شود. برای جریان فکری «نوشریعتی»، نقش دین، پشتوانهٔ معنوی-اخلاقی شدن برای جنبش تغییر-و-تحول‌خواهی در «جامعه» (و نه در «دولت») است.
#بحران
#معنا
#دین_پیرایی
#یادداشت
#احسان_شریعتی
🔰منبع: نو اندیشی دینی کیان
@religionandsociety