مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
ادامه 👇👇.. [قسمت ۲ و پایانی] …🔹پنج
ادامه 👇👇
[قسمت 2 و پایانی]
🔹پنج
آیین پیادهروی به قصد زیارت امامحسین بهویژه از مسیر نجف به کربلا، سنتی است که حداقل یک قرن در بین شیعیان عراق سابقه دارد. مشهورترین زمان اجرای این آیین، ایام اربعین است. اما علاوه بر آن، در ایام دیگر سال خصوصاً نیمه شعبان و شبهای جمعه هم گروههایی از شیعیان عراقی پیاده به زیارت میروند [3]. به فاصلهی چند سال پس از سقوط صدام و بهتبع تحولاتی که در مناسبات سیاسی دو کشور ایران و عراق پدید آمد، پیادهروی اربعین مورد توجه ایرانیها قرار گرفت. تا جاییکه در یک سیر رشد شتابنده به مدد تبلیغات رسانهای گسترده، در عرض چند سال آمار شرکتکنندگان ایرانی در این آیین به بیش از دو میلیون نفر رسید و شرکت در پیادهروی اربعین به یک مد مذهبی تبدیل شد. دربارهی این پدیده، پیشتر و به تفصیل در مقالهی «اربعین ایرانی» نوشتهام [4]. همچنین پیشبینی کرده بودم که روند توسعهی مناسکی تشیع ایرانی، تنها به اربعین منحصر نخواهد ماند و به دیگر ایام برگزاری این آیین هم سرایت خواهد کرد. این منطق رشد مناسک ثانویه است که مدام نوشدن و تنوعخواهی را اقتضا میکند. آنگونه که آمارهای رسمی نشان میدهد [5] نرخ رشد زایران ایرانی شرکتکننده در پیادهروی اربعین که در سالهای پایانی دههی هشتاد سرعتی شتابنده داشت، در یکی دو سال اخیر تقریباً تثبیت شده و چنانچه عامل تازهای پیش نیاید، قابل پیشبینی است که جمعیت زایران اربعین در همین حول و حوش دو میلیون نفر باقی بماند و دیگر شاهد نرخ رشدهای غیرطبیعی (مثلاً رشد 600 درصدی در سال 1391) نباشیم. در عوض، به نظر میرسد روند رشد این آیین دیگر مناسبتهای برگزاری آن را دربر خواهد گرفت و احتمالاً در سالهای آینده، رفتهرفته پیادهروی نیمهی شعبان برجسته شده و به مد تبدیل خواهد شد.
🔸شش
پیادهروی اربعین ابتدا "بیش از" عزاداری عاشورا بود. بعد که پیادهروی اربعین خودش مد شد، پیشقراولان به سراغ مسیرهای تازه رفتند. و حالا که آن مسیرها هم بهتدریج مد شدهاند، پای مناسبتهای دیگر به میان آمده است. این روند ادامه دارد و دینداری مدام نو به نو میشود و مدام کالاهای جدید، سبکهای جدید، مدهای جدید دینی عرضه و مصرف میشوند. این خصلتِ دینداریهای جدید است. دیگر دورهی آنکه چند نسل پیاپی یک نوحه را تکرار کنند و از یک الگوی عزاداری و زیارتی تبعیت کنند، گذشته است. حالا هر سال و هر ماه و هر روز باید چشمانتظار پدیدهها و مدهای جدید مذهبی بود.
♦️پاورقیها:
1. برای توصیف این طبقه، نگاه کنید به مقالهی «روایتِ روایت فتح» در کتاب «شخم در مزرعه: نقدهایی بر روایت رسمی از جنگ» (نشر آرما، 1389).
2. نک. مقالهی «پیادهروی اربعین» در «فرهنگ سوگ شیعی». (خیمه، 1395)
3. در اربعین گذشته، در شهر کربلا با یکی از این حرفهایها گپ میزدم که با دوستانش از مسیر بصره و پس از دو هفته پیادهروی به کربلا رسیده بود. از جاذبهی آن مسیر میگفت و اینکه «همهاش عراقی است و هیچ ایرانیای در آن دیده نمیشود».
4. مقالهی «اربعین ایرانی» در کتاب «پیادهروی اربعین: تأملات جامعهشناختی» (نشر آرما، 1397).
5. نک. همان مقاله.
🏷 توضیح تصویر: آگهی ثبت نام یکی از کاروانهای پیادهروی نجف تا کربلا در نیمه شعبان
http://uupload.ir/files/ari_مستطیل-زیبا-افقی-1024x460.jpg
🔰منبع: دین | فرهنگ | جامعه - محسن حسام مظاهری
@religionandsociety