🔶 «از نگاه دیگران». گزارش تفصیلی جلسه نقد و بررسی کتاب «تراژدی جهان اسلام»

🔶«از نگاه دیگران»
گزارش تفصیلی جلسه نقد و بررسی کتاب «تراژدی جهان اسلام »

✍️نویسنده گزارش: هادی درویشی

📗روز یکشنبه ۲۲ مهرماه، جلسه نقد و بررسی کتاب «تراژدی جهان اسلام» به همت گروه مطالعاتی جامعهشناسی تشیع و با همکاری انجمن علمی دانشجویی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور علاقمندان و دانشجویان در تالار مطهری دانشکده علوم اجتماعی برگزار گردید. در این جلسه که بیش از سه ساعت به طول انجامید، سارا شریعتی –مدیر علمی گروه جامعه‌شناسی تشیع و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران-، علی اشرف فتحی –طلبه حوزه علمیه قم و عضو گروه مطالعاتی جامعه شناسی تشیع-، مهسا اسدالله نژاد –دانشجوی دکتری جامعه شناسی و عضو گروه مطالعاتی جامعه‌شناسی تشیع- و محسن حسام مظاهری –نویسنده کتاب- به نقد و بررسی کتاب پرداختند. لازم بذکر است که کتاب تراژدی جهان اسلام اخیرا توسط نشر آرما و از مجموعه کتابهای سرو در سه جلد منتشر گردیده است. در این لینک می‌توانید گزارش کامل جلسه را بخوانید.
(http://www.socio-shia.com/index.php/news-reports/90-mainnews/402) (http://www.socio-shia.com/index.php/news-reports/90-mainnews/402)

🔻گزیده:

📗علی‌اشرف فتحی با اشاره به کتاب خانم لمبتون با عنوان «تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران» که به نظام دیوانی، مالیات و وضعیت ایران پرداخته است، کتاب «تراژدی جهان اسلام» را نیز نشانگر اهمیت دو عنصر تداوم و تحول در تاریخ تشیع دانست که برای شناخت شیعیان در پانصد سال اخیر از حیث اجتماعی و مردم‌شناختی بسیار مهم است. به باور فتحی این کتاب نه تنها برای مورخان و جامعه‌شناسان، بلکه برای مداحان و واعظان نیز کمک شایانی خواهد بود.

📕مهسا اسدالله نژاددر سخنرانی خود با عنوان «تامل مفهومی در باب تراژدی» به نقد کتاب پرداخت. وی در بخش اول سخنان خود با اشاره به مفهوم تراژدی در عنوان کتاب که از گزارش یکی از مستشرقان گرفته شده است، بیان داشت که اطلاق تراژدی به واقعه عاشورا درست نیست چرا که اغلب مستشرقان، تصور درستی از اتفاق رخ‌داده نداشتند و فقط آنچه را که می‌دیدند، روایت می‌کردند در حالی‌که میان مرگ قهرمان با قدیس یا شهید تمایز وجود دارد و همانطور که والتر بنیامین میگوید قهرمان تراژدی، قدیس نیست و دارای اشتباهات و حتی نقصان‌های اخلاقی است. در تراژدی، تضاد خیر و شر وجود ندارد بلکه تضاد ارزش‌ها وجود دارد که رفع‌شدنی نیستند و گویا هیچ راه آشتی هم وجود ندارد مگر از خلال مرگ قهرمان.

📙سارا شریعتی مدیر علمی گروه جامعه‌شناسی تشیع در بخش پایانی سخنان خود به نسبت میان عزاداری با سه مقوله حکومت، روحانیت و عامه مردم اشاره کرد و سه نظریه را مطرح کرد که عزاداری‌ها در خدمت چه کسانی است؟ آیا عزاداریها به کار حکومت می‌آیند یا قدرت روحانیت از طریق آنها نمایش داده میشود یا اینکه عزاداری‌ها عرصه بیان دینداری عامه هستند؟ شریعتی در پاسخ به سوال مطرح شده به اختلاف رویکردها اشاره کرد و گفت تشیع در دوره‌های مختلف، تغییر موقعیت داده است بنابراین شاید بتوان از کارکرد عزاداری در دو موقعیت نهضت و نظام سخن به میان آورد اما اگر عزاداری‌ها را الزاما عرصه کنترل قدرت سیاسی ندانیم و آن را مرکز بیان دین عامه قلمداد کنیم این دیدگاه را جناب مظاهری مطرح کردند که ما نباید نگاه آسیب‌شناسانه به عزاداریها داشته باشیم و بپذیریم که تغییرات در عزاداری طبیعی است، بنابراین در چنین رویکردی، از یک سو دین عامه و ساز و کار آن مهم و برجسته می‌گردد و از سوی دیگر، نقش روشنفکران و روحانیان در کنار اغماض عامل مداخله قدرت سیاسی حذف میگردد. اما آیا چنین رویکردی، متضمن داشتن نوعی نگاه معصومانه به دین عامه و خودمختاری قائل‌شدن برای آن نیست، دین عامه‌ای که بنا به گفته لوی برول -انسانشناس مشهور- اسطوره‌ای است و در برابر اصلاح، مقاومت می‌کند و بنابراین مداخله سیاستمداران، روشنفکران و روحانیان نمی‌تواند اتفاق بیفتد و اگر اتفاق هم بیفتد، اشتباه است اما به نظر من نمی‌توان برای دین عامه، چنین اتونومی و خودمختاری قائل گردید.

♦️مطالعه متن کامل گزارش نشست: اینجا

(http://www.socio-shia.com/index.php/news-reports/90-mainnews/402) (http://www.socio-shia.com/index.php/news-reports/90-mainnews/402)

@Socio_shia
@religionandsociety