مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
🔹 گزارش آتی نیوز از نشست «بررسی جامعهشناسانه زیارت پیاده دهه آخر صفر» (۲۲ آبان ۹۷ دانشگاه فردوسی مشهد)
🔹 گزارش آتی نیوز از نشست «بررسی جامعهشناسانه زیارت پیاده دهه آخر صفر» (۲۲ آبان 97 ـ دانشگاه فردوسی مشهد)
برشی از گزارش:
🔻مهدی قاضی:
ما درین تحقیق، سنخهای متفاوتی از زائران پیاده را شناسایی کردیم: اولین سنخ، سنخ زیارت در مسیر است که ارتباطی که با حضرت رضا(ع) در مسیر پیدا میکنند برایشان مهم است و حتی بعضی از آنها که به مشهد میرسند، مستقیم به حرم نمیروند یعنی حس میکنند تا اندازهای زیارتشان انجام شده است. برای این سنخ یک بخشهایی هم در مسیر خیلی اهمیت دارد؛ مثلاً زائرینی که از سمت نیشابور میآیند، تپه سلام بهعنوان نمادی از اوج احساسی این زیارت به چشم میخورد. سنخ دوم افرادی هستند که اوج زیارت آنها در واقع لحظهای است که وارد حرم میشوند و عموماً مستقیم با همان شرایط و لباسهای خاکی است. سنخ سوم سنخی است که در دال محوری گفتههای خود، خودسازی معنوی و سختی کشیدن در مسیر است. سنخ چهارم، سنخ زائر خادم است و شامل زائرینی میشود که صرفاً برای خدمترسانی به زائرین پیاده به مشهد میآیند و بخشی از آنها در قالب اردوهای جهادی هستند که اینجا موکب دارند ولی زائرین انفرادی هم در مشهد وجود دارند.
سنخ خانواده زائر سنخ غالب زیارت است و حرکت خانوادگی مفصل بین آنها دیده میشود که لذا شرایط خاصی هم دارد و فرزندان نوزاد و خردسال هم همراه آنها دیده میشود. سنخ زوجهای جوان هم در این مسیر زیاد هستند و در مصاحبهای دختر جوانی میگوید که ما به هم نزدیکتر میشویم و موجب شده است که بسیاری از اختلافات در این مسیر کمتر شود که نمادهای عاشقانه هم در این سنخ زیاد دیده میشود. سنخ بعدی سنخ زائرینی است که تحقق آرزوهای مادیشان را در تلفیق حرکت معنوی بهسوی حضرت رضا(ع) یافتهاند و این سنخ، حاجتهایی دارند و یا حاجت گرفتند و حضرت رضا(ع) را مبنای خود قرار دادهاند.
سنخ بعدی زائرین جامانده از اربعین هستند که معمولاً نمادهای اربعینی زیادی هم با خود به همراه دارند. یک نکتهای که در زیارت دهه آخر صفر مشهد وجود دارد که در اربعین نیست و یا شاید کمتر است، این است که در این مسیر شاهد رنگینکمان سلیقه فرهنگی و تیپهای مختلف فرهنگی یا مذهبی یا تیپهای مدرن زیاد هستیم.
🔻دکتر غلامرضا صدیق اورعی:
یک نکته میخواهم بگویم که در واقع تئوریزه کردن یکی از حالتهایی است که در پیادهروان زائرین کربلا مشاهده کردم وقتی با پیاده روان به سمت مشهد هم تست کردم، دیدم که آنها هم تقریباً همین حالت در وجودشان است. نکته این است که همبستگی اجتماعی به دو نوع تقسیم شده، یکی همبستگی بر اساس احساس مثل هم بودن و همبستگی بر اساس مکمل و نیازمند هم بودن است. همبستگی بر اساس اصطلاحاً ارگانیکی این است که آدمها برای تقسیم کار شرکت دارند و به هم وابسته هستند و بدون هم زندگیشان پیش نمیرود و این احتیاج متقابل آنها را به هم پیوند میزند و یک اجتماع را به وجود میآورند.
نوع دیگر همبستگی این است که انسانها احساس میکنند شبیه هم هستند مثلاً سرزمین واحدی دارند، تلقی دورکیم این است که این هم یکجور همبستگی است و فرض او این است که انسانها از ابتدا اینگونه بودند اما ممکن است تقسیم کارهای بسیار سادهای هم در ابتدا وجود داشته و در کنار آن ابعادی مثل در کنار هم بودن هم اتفاق میافتد اما چیزی که من میخواهم ذیل آن مشاهداتم را تئوریزه کنم این است که یک نوع سوم همبستگی بر اساس یک واسطه وجود دارد یعنی ما نه مستقیماً مثل هم هستیم و نه مکمل هم هستیم، ما آدمهایی هستیم که چهبسا همدیگر را نمیشناسیم و حتی با هم حرف نمیزنیم و زبان هم را بلد نیستیم و به آن آگاهی داریم و حتی ممکن است که ما زمینههای احساسی دورکنندهای هم نسبت به بقیه در خود احساس کنیم مثلاً ایرانیهایی که با عربها مشکل دارند و همین هم گاهی در عربها دیده میشد. آنها احساس تفاوت میکنند و عاطفهشان هم گویای این است که اگر قرار باشد با هم بودن را برای همیشه انتخاب کنند، این کار را نخواهند کرد، حتی شکل زندگی متفاوتی دارند یعنی نوع غذای هم را نمیپسندیدند یا آداب نظافت را قبول نداشتند مثلاً بعضی از خانمها از حمامهای موکبهای عربی استفاده نمیکنند یا مثلاً استفاده از ظرفهای یکبار مصرف که تمایل ایرانیها بود و خیلی چیزهایی بود که میفهمیدند ما با هم فرق داریم اما وقتی رفتارها را نگاه میکردی، اینها در اینکه ما در این مقطع و مسیر مثل هم زائر امام حسین(ع) هستیم و قرار نیست که تفاوتهایمان را بروز دهیم، مشترک بود که این ممکن است در نگاه اول مثل همبستگی از نوع همانندی باشد اما این آدمها هیچ همانندی با هم نداشتند و فقط در چیزی که به آن علاقه نشان میدادند، مشترک بودند.
متن کامل:
http://aatinews.ir/?p=3975
#مطالعات_اربعین
@mohsenhesammazaheri
@religionandsociety