مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
♦️مصادیقی از آرای فقهای شیعی معاصر درباره‌ی زنان
♦️مصادیقی از آرای فقهای شیعی معاصر درباره‌ی زنان
📚گزیده‌ای از کتاب در دست انتشار "فقه شیعی و زندگی تکرارناپذیر زنان"
🔹آیت‌الله ده‌سرخی یکی از روحانیون سده‌ی اخیر است که تمایل شدیدی به کارکردهای سنتی مسائل دینی دارد. وی در دیدگاه خود نسبت به زنان نیز همین موضع را اتخاذ کرده و معتقد است خروج زن از منزل بزرگترین فاجعه‌ی کنونی است.
🔸وی با تکیه بر آیات و احادیث عدیده‌ای که «مضمون بسیاری از این روایات تشویق زنان به شوهرداری و اطاعت از آنان در هر شرایط است و یا [آیات و روایاتی که] آنان را به خانه‌نشینی و پرهیز از حضور در اجتماع و اختلاط با مردان تشویق می‌کند» دیدگاه خود را مطرح می‌کند.
🔹ده‌سرخی همانند بسیاری از سنتی‌ها بزرگترین فاجعه کنونی را خروج زن از منزل و فاصله گرفتنش از الگوی زن در مدینۀ النبی می‌داند. از نظر آنان زن در برهوت دنیای جدید حیران و رو به فساد است و باید به ویژگی‌های گذشته‌اش برگردد.
🔸آرای آیت‌الله ده‌سرخی برگرفته از برخی کتب فقهی است که در آن به تعبیر آنان کاستی‌های زن به تصویر کشیده شده است، از جمله «مردان را در نماز میت اولی از زنان دانستن، غلبه فسق بر زنان و قلّت عدالت در میان آنان». از نظر وی زنان دارای نقصان عقل هستند، بنابراین به منع مشورت با زنان اشاره می‌کند.
🔹از دیگر مباحث مهم در آرای او، حق خروج زنان از منزل است که اموری مانند تعلیم و تربیت و مشارکت اجتماعی زنان موکول به آن است. فراتی در توصیف دیدگاه آیت‌الله ده‌سرخی در خصوص حق خروج زنان از منزل می‌گوید: «معمولاً اغلب فقیهان مردان را محق می‌دانند که زن را از بیرون رفتن منع کنند و حتی عده‌ای خروج زن از خانه بدون اجازه همسر را نشوز [نشوز: عدم تمکین] دانسته‌اند.
🔸آیت‌الله خویی نظر معتدل‌تری نسبت به خروج زنان از منزل دارند. خروجی که منافی استمتاع مرد نباشد بلااشکال است ... وی علاوه بر این‌که رأی معتدل‌تر استادش آیت الله خویی را نمی‌پذیرد، نگاه‌های سخت‌گیرانه‌تری نسبت به زن به ویژه حبس زنان در منزل دارد؛ کما این‌که او در مصاحبه با فراتی تأکید کرد در مدت هفده سال همسرش در نجف اشرف به زیارت مرقد امیرمؤمنان نرفت».
🔹این مرجع تقلید بر اساس روایاتی که به آن استناد کرد، فتوای خود را صادر نمود. [نمونه‌ای از این روایات را برای روشن‌تر کردن موضع آیت الله ده‌سرخی یادآور می‌شویم] «علی علیه السلام می‌فرمایند مردان از خاک آفریده شده‌اند و توجه آنان به زمین است و زنان از مردان خلق شدند و بدان‌ها توجه دارند. ای مردان، زنان را در خانه حبس کنید» [و روایتی دیگر] «زنان درمانده و برهنه‌اند، شوم و برهنگی آنان را با خانه و درماندگی آنان را با سکوت بپوشانید».
🔸فراتی در مورد آموزش و تعلیم زنان از منظر آیت‌الله ده‌سرخی این‌گونه می‌نویسد: «تعلیم به ویژه آموزش‌های جدید یکی از مهم‌ترین مسائلی است که سنتی‌ها به آن حساسیت دارند و معمولاً به دختران خود اجازه نمی‌دهند که در سطح‌های بالاتر از ابتدایی تحصیل کنند» یکی از احادیثی که آیت‌الله ده‌سرخی در دیدگاه خود در خصوص منع آموزش و تعلیم زنان بدان استناد کرده حدیث نبوی «لاتُسکِنُوا نسائکُم الغُرَفَ و لاتُعلَّموُهُنَّ الکِتابَ» (شیخ طبرسی: 231) است. وی با توسل به این حدیث معتقد است زنان نباید از منزل جهت تحصیل خارج شوند زیرا مفسده‌انگیز است.
🔹مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان از دیگر مطالبی است که آیت‌الله ده‌سرخی نظر مثبتی به آن ندارد و این امر را ضد دینی تلقی می‌کند. استناد وی به حدیث نبوی «لایَفلَحُ قَومٌ وَلیتَهُم اِمرَاۀٌ» (رستگار نشوند جماعتی که مالک ایشان زن باشد) است (شیخ طوسی: 213) و دیدگاه خود را بر مبنای این حدیث مطرح می‌کند.
🔸یعسوب‌الدین رستگار جویباری، از دیگر روحانیونی است که وی را در گروه محافظت‌گرایان می‌توان جای داد. فراتی در تفسیر دیدگاه وی این‌گونه توضیح می‌دهد: «او همانند بسیاری از سنتی‌های قم تاریخ و جهان را نه به دوره‌های قدیم و جدید بلکه به اکثریت باطل و اقلیت حق تحلیل می‌برد و می‌کوشد با غیریّت‌سازی‌های متعصبانه به حفظ، بسط و تقویت اقلیت شیعی همت گمارد».
🔹وی در دیدگاه خود نسبت به زنان همانند سایر محافظت‌گرایان دینی برخورد می‌کند و اعتقاد به پرده‌نشینی و خانه‌داری زنان دارد.
🔸جویباری خروج زنان از منزل را جهت ادامه تحصیل یا اشتغال را جزء اموری می‌داند که می‌توان در هنگام ازدواج شرط کرد ولی در نهایت معتقد است شوهر می‌تواند بعد از ازدواج به قول خود عمل نکند!
🔰منبع: طلبه بانو
@religionandsociety