چالش‌های هیدروپلیتیک؛ امنیتی‏شدن آب در ایران.. 🖋. دانشیار جغرافیای ‌ سیاسی دانشگاه خوارزمی

چالش‌های هیدروپلیتیک؛ امنیتی‏شدن آب در ایران

🖋#مراد_کاویانی_راد. دانشیار جغرافیای ‌ سیاسی دانشگاه خوارزمی
@sahatzist
قسمت اول : اعتراضات خیابانی آبی

منبع :تارنمای شرق

درهم‌‏تنیدگی پدیده‌هایی مانند گرمایش زمین، دگرگونی الگوی بارش، ناکارآمدی مدیریت منابع، رویکرد کمّی‏محور به توسعه، کاهش بارندگی و افت سطح آب‏های زیرزمینی و کندن بی‏رویه چاه‌های غیرمجاز در چند دهه اخیر، به بحرانی‏شدن وضعیت منابع آب کشور انجامیده است؛ به‌گونه‏ای‌که بر پایه برخی پیش‌‏بینی‏ها، منابع آب موجود تنها برای کمتر از ١٠ سال پاسخ‏گوی نیازهای فزاینده کنونی است. در سال ‌جاری دست‌کم چندین اعتراض خیابانی در استان‌های محدوده زاگرس و حوضه آبریز مرکزی با محوریت آب رخ داد که واپسین مورد آن تخریب دوباره خط لوله انتقال آب کوهرنگ به یزد توسط کشاورزان شهر اژه اصفهان در آبان جاری بود. واکاوی رخدادهای یاد‌شده نشان می‌دهند بحران آب و چالش‌های هیدروپلیتیک بنیاد هرگونه سیاست توسعه‏ای و حتی همکاری و تعامل در سیاست خارجی کشورمان خواهد بود و بحران محیط‌زیست به‌ویژه مسئله آب، از این پس به سمت مدیریت امنیتی پیش خواهد رفت. نوشتار پیش‌ِرو به واکاوی زمینه‌های مؤثر در فزایندگی چالش‌های هیدروپلیتیک و امنیتی‏شدن آب در ایران می‏پردازد.
@sahatzist
مقدمه
مؤلفه‌های «کمبود» و «نیاز» در پیدایش مناسبات قدرت و جهت‏دهی به آنها نقش بنیادی دارند. داده‌های موجود نشان می‌دهند در چند دهه گذشته به دلیل پدیده‌هایی مانند دگرگونی آب و هوا در مقیاس جهانی و تغییر الگوی بارش در مقیاس منطقه‏ای، کشورهایی که پیش از این، آب‌و‌هوای خشک و کم‎بارش داشتند، با کاهش بارش در نتیجه برداشت بی‏رویه از منابع آب زیرزمینی، افت سطح آبخوان‏ها و فرونشست زمین روبه‌رو شده‏اند. بر بنیاد همین داده‌ها جهان رو به خشکیدن می‌رود. این پدیده از یک سو در مقیاس فروملی به گسترش تنش‌های اجتماعی و در مقیاس ملی و فراملی با افزایش تنش با همسایگان بر سر رودهای مرزی و مشترک انجامیده است. دراین‌میان، کشورهای واقع بر نوار خشک جهان، وضعیت نگران‏کننده‏تری دارند؛ برای نمونه ایران از کشورهای دیگر این محدوده آسیب‏پذیری بیشتری دارد؛ به گونه‏ای که بیش از ٨٥ درصد منابع آب زیرزمینی آن به پایان رسیده و مصرف آب با توجه به ناکارآمدی الگوی مصرف و افزایش جمعیت، رو به فزونی نهاده است. وضعیتی که نگرانی زيادي درباره مدیریت و امنیت آبی کشور در میان کارگزاران و کارشناسان برانگیخته است؛ به گونه‏ای که جستارهای آب و محیط ‌زیست در قالب برنامه ششم توسعه، اولویت راهبردی خاصی یافته‏اند. دراین‌میان ماده‌های ١٢ و ١٣ به گونه گشوده‏تر به تبیین مسائل و چالش‌های مدیریت منابع آب کشور پرداخته‏اند. دیده‌ها و یافته‌ها گویای آن هستند که نبود آب در میان مردم هنوز جدی گرفته نشده یا فرهنگ‏سازی لازم انجام نشده است؛ به گونه‏ای که نزد افکار عمومی مسائل زیست‌محیطی و گفت‌وگو درباره بحران آب نمودی لوکس و تجملی دارند.
@sahatzist
این وضعیت چه بسا به این خاطر است که گزندهای زیست‏محیطی، چون یکباره سر بر نمی‏آورند و در زمان، خود را بر جامعه تحمیل می‌کنند، بیشتر شهروندان ایرانی هنوز ژرفای این رویداد ناگوار را درنیافته‏اند. هرگاه نیز چالشی درباره نبود آب آشامیدنی رخ داده، نهادهای دولتی کوشیده‏اند با هر ابزاری نیاز آبی را برآورده کنند که گاه همراه با کف‏شکنی چاه‌های عمیق بوده است، اما چالش بنیادی آنجاست که در بسیاری از جاها دیگر آبی نمانده یا در چند سال آینده به پایان خواهد رسید. واقعیت آن است که بحران محیط ‌زیست، هنوز در دستورکارِ درخواست‌ها و مطالبات همگانی قرار نگرفته است. آبان امسال دو مسئله ویرانی‏سازی لوله‌های انتقال آب به یزد از سوی کشاورزان اژه اصفهان و سخنان دبیر شورای عالی امنیت ملی درباره آب، نمودهایی از بحران پیش‏گفته بودند که در آینده نیز بَسامد بیشتری خواهند یافت.
@sahatzist
تصویر مربوط به شکستن خط لوله انتقال آب زاینده رود به یزد توسط کشاورزان اصفهانی در سال 91 می باشد.
#هیدروپلتیک
http://s3.img7.ir/1pPm5.jpg