نقاب اقتصاد سیاسی بر چهره آب. منبع: وبلاگ دکتر محمد فاضلی. قسمت هشتم:

نقاب اقتصاد سیاسی بر چهره آب
منبع:وبلاگ دکتر محمد فاضلی
قسمت هشتم :
@sahatzist
...برای نمونه، طبق کنوانسیون ١٩٩٧ سازمان ملل، در مورد حقوق بهره برداری های غیرکشتیرانی از رودخانه های مشترک و همچنین قانون برلین ٢٠٠٤، کشور ایران و به ویژه شهر مشهد از رودخانه هریرود افغانستان حقابه دارد، اما سؤال همیشگی این بوده است که چرا برخی مدیران و سیاست گذاران در کشور، به جای آنکه به دنبال مذاکره برای گرفتن حقابه قانونی ایران از کشور دوست و همسایه افغانستان باشند، دائما بر طبل خرید و انتقال آب از تاجیکستان می کوبند؟
فاضلی: شاید می خواهند اهمیت کار خودشان را نشان دهند و به کارشان مشروعیت ببخشند. شرکت های مشاور و سازنده ها مجبورند دائماً این گفته ها را در کلام سیاستمداران پمپاژ کنند که وقتی می پرسند چرا سدی را که ارزش اقتصادی ندارد می سازید، بگویند چون امنیت ملی را تأمین می کند؛ اما از یاد می برند که بند ١٥ تصویب نامه هیأت وزیران، درباره راهبردهای بلندمدت توسعه منابع آب کشور مصوب 1392.8.11، تأکید می‌کند: «مهار آب های خروجی، استفاده از آب های مشترک و ساماندهی رودخانه‌های مرزی با رعایت جنبه های اقتصادی و زیست محیطی تحقق یابد.» پرسش‌های مهم هم ناظر بر رعایت شدن جوانب اقتصادی و زیست‌محیطی کارهای انجام شده است.
@sahatzist
میان‌آبادی: من ریشه این مشکل را توهمی به نام «توهم توسعه» می دانم و به قول یکی از دوستان، توسعه بی بند و بار. متأسفانه بسیاری از مدیران و حتی سیاست گذاران در کشور، به ویژه در مسائل آبی، دچار توهمی از توسعه هستند. اگر بپرسید از نظر شما توسعه چیست، به معنای واقعی نمی دانند. بعضاً تصورات باطل و اشتباهی از توسعه یافتگی دارند و برمبنای همان توهمات و تصورات باطل اقدام به سیاست گذاری می کنند؛ درحالی که در کمتر کشور توسعه یافته ای از نظر آن ها، می توان چنین پروژه ها و رویکردهای غلطی را دید که به جای اینکه ابرویش را درست کنند چشمش را هم کور می کنند. ما سرطانی به نام «سرطان توسعه بی‌بندوبار» داریم که وبال گردن تمام سیاست‌های ما شده است.

آیا می‌توان گفت این شرکت های سازنده سد یا سازه های انتقال آب، از رانت برخوردارند یا رانت خود را تضمین می کنند؟
فاضلی: در کشور از رانت نفت خیلی حرف زده اند، اما کسی از رانت آب و خاک حرف نزده است. رانت آب وجود دارد، اما نه فقط برای شرکت های سازنده، بلکه برای شهروند، کشاورز، کشت و صنعت و انواع دیگر کاربرانی که آب را به مثابه کالای اقتصادی مصرف نمی کنند. البته مثل هر حوزه ساخت و ساز دیگری در جهان، در ساخت‌وساز سازه‌های آبی هم فساد امکان پذیر است. این واقعیت در کشورهای توسعه یافته نیز وجود دارد.
کافی است به فصولی از کتاب «فساد و دولت نوشته «سوزان رزآکرمن»، که به فارسی هم ترجمه شده است، نگاه کنید تا شواهد این واقعیت را ببینید. توسعه زیرساخت یکی از توجیهات برای بالابردن میزان کارهای زیرساختی است. همواره شنیده اید که توسعه نیازمند زیرساخت است و منظورشان از زیرساخت هم سد، جاده و فرودگاه و موارد مشابه است. فرید زکریا در مورد هند می گوید: «چین با وجود سریع ترین رشد در سال های ١٩٨٠ و اوایل ١٩٩٠ جاده ها، پل ها و فرودگاه هایی بسیار بدتر از هند امروز داشت.»
@sahatzist
یک بخش خصوصی بانشاط حتی با سفر در جاده های بد نیز می تواند رشدی خارق العاده به ارمغان بیاورد و کالای تولیدی خود را به بازار برساند. اگر یک بخش خصوصی فعال با اقتصاد پویا داشته باشیم، خودش زیرساختش را می‌سازد؛ اما در این کشور ترجیح آن است که جاده، فرودگاه و سد بسازیم، ولی از توسعه دادن و فراهم کردن زمینه بانشاط شدن بخش خصوصی عاجزیم؛ همه این زیرساخت ها بدون ساختار نهادی مشوق کسب وکار و رشد اقتصادی مداوم، کاری از پیش نمی برند.
@sahatzist
http://s1.upzone.ir/39484/control490.jpg