🔴پیچیدگی هندوانه و مسئله «قطعیت‌های متضاد» در بحران محیط زیست!

🔴پیچیدگی هندوانه و مسئله "قطعیت های متضاد" در بحران محیط زیست!
@sahatzist
🔸عده ای از جامعه شناسان محیط زیست معتقدند یکی از دلایلی که باعث می شود مشکلات محیط زیست روز به روز بزرگتر شده و به مرحله بحران یا مرحله "برگشت ناپذیر" برسند، عدم وجود "قطعیت"و اجماع علمی درباره آنهاست. به عبارتی متغیرهایی که ممکن است یک بحران محیط زیست را ایجاد کنند، آن قدر زیاد، متنوع، پیش بینی ناپذیر، کشف نشده و وابسته به تفسیر گروه های ذی نفع هستند که نمی توان به راحتی درباره آنها حکم قطعی داد چراکه اولا اعطای قطعیت مطلق تنها بر اساس یک سرشماری علمی [از همه دانشمندان دنیا ] ممکن خواهد بود. دوما حتی اگر این سرشماری هم نتیجه اش مطلق شود چیزی را ثابت نمی کند زیرا زمانی همه دانشمندان دنیا مطلقا می گفتند زمین گرد است. سوما خطرهایی که محیط زیست را تهدید می کند از یک مسیر مستقیم و ثابت پیروی نمی کند و به چیزهای دیگری ممکن است تبدیل شوند.مثلا گرمایش جهانی ممکن است خود را یا به شکل خشکسالی های شدید یا بارندگی های شدید نشان دهد که نتیجه گیری را برای دانشمندان سخت نماید.

🔸عده ای دیگر از پژوهشگران محیط زیستی پا را از این فراتر گذاشته اند و معتقدند در مورد بحران های محیط زیستی نه تنها قطعیت وجود ندارد، بلکه از آن بدتر "قطعیت های متضاد" وجود دارد! به این معنی که عده ای از دانشمندان معتقدند "متغیر ایکس" عامل به وجود آورنده بحران فرضی محیط زیستی است و عده ای دیگر از دانشمندان معتقدند متغیر ایکس نه تنها عامل به وجود آورنده بحران نیست بلکه متغیر کاهنده بحران است!
@sahatzist
🔸به همین دلیل افکار عمومی جهان و دستورکارهای سیاسی سیاستمداران همیشه به کندی (واغلب دیرهنگام)و همراه با محافظه کاری شدید وارد مسائل محیط زیستی شده و این مشکلات بعد از مدتی تبدیل به مباحث فرسایشی بین موافقان و مخالفان یک بحران می شود.

🔸یکی از چیزهایی که در این باره می توان مثال زد، مسئله کاشت هندوانه و گندم است. در حالی که تا کنون جریان اصلی محیط زیست گرایان مخالف کاشت هندوانه و یا خودکفائی در تولید گندم به دلیل به غارت بردن منابع آب شیرین بوده اند اما اکنون صداهای مخالف و قابل تامل به گوش می رسد. دکتر کردوانی به عنوان یکی از قدیمی ترین صاحب نظران بحران آب در ایران در مصاحبه با ایسنا اظهار داشته است که :"محصولاتی از قبیل هندوانه، انگور و بادام که به‌صورت دیم کشت می‌شوند جزء محصولات کم‌آب‌بر هستند، هندوانه جزء کم‌آب‌برترین گیاهان است و هیچ گیاهی نسبت به آن آب‌بری کمتری ندارد. گندم نیز جزء کم‌آب‌برترین گیاهان است و این در حالی است که برخی از طرفداران محیط‌زیست می‌گویند خودکفایی گندم ننگ است و گندم را گیاه آب‌بر قلمداد می‌کنند.باید به کشاورزان آگاهی داده شود که برای کشت گندم نباید زمین را شخم کنند و فقط باید زمین دیسک زده شود چراکه گندم تنها 10 سانتی‌متر ریشه دارد."
@sahatzist
🔸از این دست قطعیت های متضاد کم نیستند. مثال دیگر بحث نقش بز در فرسایش مراتع است. در حالی که جریان اصلی اکولوژیست های کشور معتقد است یکی از عوامل اصلی فرسایش مراتع در ایران چرای دام و به خصوص "بز" است، کسانی چون مرحوم دکتر "محمدتقی فرور" اصراردارند که بزها نه تنها در فرسایش نقش ندارند بلکه عامل کاهنده فرسایش اند و آنچیزی که باعث فرسایش شده نه متغیر "کاذب" بز ، بلکه متغیر "یکجا نشینی عشایر" و عدم کوچ آنان است.

🔸شواهدی از این دست باعث شده تا گروهی از پژوهشگران علوم اجتماعی ، وظیفه جامعه شناسی را نه اثبات بحران های محیط زیستی بلکه نشان دادن این مسئله می دانند که این مشکلات محیط زیستی حاصل فرآیندهای اجتماعی هستند. برای نمونه باید پرسید آیا "خودکفایی گندم" می تواند محلی برای مشروعیت سیاسی یا ضربه زدن به مشروعیت سیاسی شود و از این طریق یک مسئله اکولوژیکی به دلیل تحلیل های غیر اکولوژیکی بحرانی جلوه کند یا به عکس وضعیت عادی به خود گیرد؟ و سوالهایی از این دست که بیشمارند.

🔸البته باید به ین نکته مهم توجه داشت که نشان دادن اینکه یک مشکل به صورت اجتماعی ساخته شده است آن مشکل را انکار نمی کند زیرا هم "ادعاهای معتبر و هم ادعاهای نامعتبر "مسائل اجتماعی باید ساخته و پرداخته شوند.
اینکه چیزی به صورت اجتماعی تعبیر و تفسیر شود به معنی غیرواقعی بودنش نیست. برای مثال بحران آب و خشکسالی قطعا یاعث فقر و محرومیت می شود اما مردم می