صنعتی‌شدن سیاست درست‌تر می‌خواهد نه زمین بیشتر. دست‌های دراز و اندیشه‌های کوتاه، کار دست ما می‌دهد

صنعتی‌شدن سیاست درست‌تر می‌خواهد نه زمین بیشتر
دست‌های دراز و اندیشه‌های کوتاه، کار دست ما می‌دهد.
(محمد فاضلی)
✅ همواره در پنج دهه گذشته، تعرض به اراضی منابع طبیعی، مناطق حفاظت‌شده و ذخیره‌گاه‌های محیط‌زیستی با بهانه‌هایی نظیر ضرورت صنعتی‌شدن و نیاز به اراضی بیشتر توجیه شده است. بیم آن می‌رود که دور جدیدی از تعرض به زیستگاه‌ها، منابع طبیعی و مناطق چهارگانه حفاظت‌شده محیط‌زیستی به بهانه توسعه صنعتی و گردشگری آغاز شود. ضمن اذعان به ضرورت‌های صنعتی‌شدن برای ایجاد اشتغال و خلق ثروت، و امکان‌پذیری داشتن هم‌زمان توسعه و محیط‌زیست، نظر شما را به یک مقایسه جلب می‌کنم.
✅ کره جنوبی کشوری با 52 میلیون نفر جمعیت و مساحت 100 هزار کیلومتر مربع است. تولید ناخالص داخلی کره جنوبیدر سال 2016 معادل 1500 میلیارد دلار و تراکم جمعیت 507 نفر در هر کیلومتر مربع بوده و درآمد سرانه 29500 دلار است. تعداد شاغلین در سال 2017 برابر 26 میلیون و 511 هزار نفر بوده است.
✅ مساحت استان‌های گلستان، مازندران، گیلان و اردبیل به ترتیب 22، 24، 14، 17 کیلومتر مربع و معادل 80 درصد مساحت کره جنوبی است. این استان‌ها آب و هوایی نسبتاً مشابه با کره دارند (فقط نسبتاً) و ظرفیت زیست‌پذیری آن‌ها نیز بالاست. این بدان معناست که در شرایط مشابه باید می‌توانستند هشتاد درصد جمعیت کره (معادل 41 میلیون نفر) را در خود جای دهند و تولید ناخالص داخلی معادل 1200 میلیارد دلار در آن‌ها صورت می‌گرفت.
جمعیت ساکن در این چهار استان به ترتیب 1.8، 3.3، 2.5 و 1.2 میلیون نفر معادل 8.8 میلیون نفر است (یک‌پنجم هشتاد درصد جمعیت کره جنوبی)؛ و اگر خیلی ساده تولید ناخالص داخلی این هشت میلیون نفر را یک دهم کل تولید ناخالص داخلی هشتاد میلیون ایرانی حساب کنیم به عدد 43 میلیارد دلار می‌رسیم.
✅ این یک مقایسه ساده برای روشن شدن عمق سادگی و سطحی‌بودن استدلال‌ کسانی است که می‌خواهند اراضی منابع طبیعی بیشتر و حتی مناطق حفاظت‌شده و ذخیره‌گاه‌های حیات وحش و تنوع زیستی را قربانی توسعه صنعتی کنند؛ والا من هم بر متغیرهای بیشتر دخیل در توسعه صنعتی کره آگاهم.
✅ نکته این است: اگر سیاست اقتصادی و صنعتی درست داشته باشیم، باید بتوانیم در مساحتی معادل چهار استان شمالی کشور، معادل 80 درصد تولید ناخالص داخلی کره جنوبی تولید کنیم و جمعیتی معادل نیمی از کشور را در آن اسکان دهیم (باز هم ظرفیت‌های اکولوژیک را تعمداً نادیده می‌گیرم تا مسأله پیچیده‌تر نشود.) بنابراین می‌شود فهمید اگر صنعتی نشده‌ایم و اقتصاد توسعه‌نیافته‌ای داریم، با تخصیص زمین‌های بیشتر و تخریب اراضی گسترده‌تری از مناطق حفاظت‌شده نیز به توسعه دست نخواهیم یافت.
✅ ما به احتمال قوی مساحت بسیار بیشتری از این کشور را در مقایسه با کره جنوبی صرف کشاورزی، صنعت و تأسیسات کرده‌ایم، اما تولید ناخالص داخی ما یک‌سوم کره است، فاصله فناوری ما نجومی است، و رتبه عملکرد محیط‌زیستی ایران و کره نیز به ترتیب 43 و 83 است.
✅ تعداد 18 میلیون توریست در سال 2016 وارد کره جنوبی شده‌اند و این میزان برای ایران نزدیک به 4 میلیون نفر است. توسعه توریسم نیز نیازمند تخصیص اراضی بیشتر نیست. مسأله جای دیگری است.
✅ کره جنوبی با سیاست صنعتی درست‌تر، بهره‌وری و فناوری بیشتر از ما در دل اقتصاد سیاسی سالم‌تر به این موفقیت‌ها دست یافته است نه با تخصیص اراضی بیشتر و تخریب افزون‌تر محیط‌زیست؛ از گشاده‌دستی بیشتر در تخریب محیط‌زیست، صنعتی‌شدن بیرون نمی‌آید. دست‌درازی کمتر و ایده‌پردازی و اندیشه‌ورزی بیشتر برای ما بهتر است. ترکیب دست‌های دراز و اندیشه‌های کوتاه، کار دست ما می‌دهد.
(این متن را اگر می‌پسندید، برای دیگران هم ارسال کنید.) @fazeli_mohammad