مناقشه محیط زیستی‌ها و سدسازان در ایران. قسمت اول.. 🖋 ناصر کرمی

مناقشه محیط زیستی ها و سدسازان در ایران
قسمت اول

🖋 ناصر کرمی

از جمله دوگانه‌های چالش برانگیز ایرانیان در فضای مجازی در ماه‌های اخیر، مشاجرات مابین محیط زیستی‌ها و سدسازان بوده است. از سویی طرفداران محیط زیست همه کاسه و کوزه ماجرای طولانی و پیچیده خشکاندن ایران را بر سر سدسازان می‌شکنند و از سوی دیگر هم سدسازان تلاش می‌کنند تا ثابت کنند بسیاری از گزاره‌های فنی ارائه شده علیه آنها درست نیست و آنها به عنوان شماری از مجرب‌ترین فن‌سالاران ایران که نقش چشمگیری در عمران و آبادانی گستره‌های دوردستی از کشور داشته‌اند سزاوار این همه هجوم نیستند.
در نگاه خوشبینانه، البته باید این دوگانه پرمناقشه را ارج گذاشت. زیرا از یک جهت نشان دهنده تمرکز فنی و عملگرایانه جریان سبزگرایی (به مفهوم زیست‌محیطی و نه سیاسی) در ایران است. جریانی که تاکنون عمدتا به خاطر انفعال سانتیمانتالیستی و احساساتگرایی بعضا منطق گریزانه‌اش شناخته می‌شده است. اما در نگاهی بدبینانه، این دوگانه را می‌توان بخشی از همان جریان رسانه‌ای جدیدی دانست که سطح منازعه را از اقتضائات کلان حاکمیت، به جزئیات فنی در حوزه مدیریت اجرایی کشور فرو می کاهد.
صورت مسئله روشن است: در ایران به اندازه مهار ۷۶ میلیارد متر مکعب آب، سد ساخته شده است. در حالی که مجموع بارش‌های سالانه و آب های تجدیدپذیر کشور کمتر از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب است. (این مقدار را هفته گذشته وزیر نیرو با اشاره به عواقب نگران کننده تغییر اقلیم در ایران حدود ۸۰ میلیارد متر مکعب اعلام کرده بود).
شاخص سازمان ملل می‌گوید حداکثر مهار و استفاده از چهل درصد آب‌های تجدیدپذیر مجاز است و گذر از این حد باعث بروز تنش شدید آبی می‌شود که مقدمه قهقرای محیط، نابودی تنوع زیستی، خشکاندن طبیعت و فراگیری بلاهایی همچون بیابانزایی و فرسایش خاک است.
بر این اساس، اگر میزان آب‌های تجدیدپذیر ایران را (طبق گزارش های پیشین سازمان هواشناسی) صد میلیارد متر مکعب در نظر بگیریم حدود چهل میلیارد متر مکعب، و اگر هم طبق گزارش اخیر وزیر نیرو مبنا را ۸۰ میلیارد متر مکعب قرار دهیم، ۳۲ میلیارد متر مکعب از آب های ایران را می‌توانسته ایم مهار کنیم.
با توجه به ظرفیت ۷۶ میلیارد متر مکعبی سدهای ایران، می‌توان گفت ما هم اکنون بین دو تا دو و نیم برابر حد مجاز سد ساخته‌ایم. در حالی که سدها فقط بخشی از سامانه‌های مهار و بهره برداری از آب‌های جاری هستند و قاعدتا حجم واقعی بهره‌برداری از آب‌های تجدیدپذیر ایران بیشتر از مجموع ظرفیت مخازن سدهاست. نتیجه این ماجرا را اکنون همه می‌دانند: کشاندن نود درصد آب‌های کشور به فقط ده درصد از مساحت ایران (مجموع اراضی مورد استفاده انسان اعم از کشت آبی، شهرها، روستاها، جاده ها و...) و خشکاندن مابقی سرزمین ایران.
افراط در سدسازی به حدی بوده که بنا به گفته متهم اصلی، یعنی وزارت نیرو، هم اکنون حتی سدهای بسیاری ساخته شده که عملا آبی پشت آنها ذخیره نمی‌شود. یک سوال مهم این است که آیا خشکاندن ایران ناخواسته و ناشی از بی‌اطلاعی نسبت به عواقب ماجرا بوده و یا اینکه می‌دانسته‌اند چه خواهد شد، اما چاره دیگری نداشته‌اند؟ نشانه‌ها برای بدبینی در این باره پرشمارند. دست کم بیست سال است که رسانه‌ها در این باره هشدار می‌دهند اما دولت هرگز توجهی به هشدارها نداشته است. باید توجه کرد که "سبزگریزی" (به مفهوم ضدیت با هنجارهای اقلیم و محیط زیست) ویژگی عام سیستم‌های توسعه ستیز است.

ادامه دارد...

#ناصر_کرمی
#سد_سازی
#منابع_آب
#مطالب_وارده
#توسعه_پایدار
#قسمت_اول


وبلاگ ساحت زیست را برای دیدن مطالب بیشتر دنبال کنید:

http://sahatzist.blogfa.com/


برای ارائه نظرات ارزشمند و انتشار مطالبتان برای ما ایمیل بفرستید:
[email protected]



@sahatzist