ناامنی و امنیت آب.: تارنمای شبکه مطالعات سیاست گذاری عمومی..، ‌دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی

ناامنی و امنیت آب
@sahatzist

منبع :تارنمای شبکه مطالعات سیاست گذاری عمومی

#مجید_دکامین، ‌دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی

قسمت اول :


مهم‌ترین چالشِ پیش روی دولت‌های آینده ایران، حل مسئله امنیت آب است و پاسخ به این پرسش‌ها که: وضعیت کنونی امنیت آب ایران چگونه است؟ چه چالش‌هایی برای دستیابی به امنیت آبی در ایران وجود دارد؟ و دست‌آخر اینکه دورنمای امنیت آب در ایران چگونه است؟
@sahatzist
با توجه به روند کنونی توسعه اجتماعی-اقتصادی ایران، کشور در سال‌های پیش رو، برای حفظ روند توسعه‌ای خود، باید با مشکل کمبود آب دست‌وپنجه نرم کند.
از یک سو، با افزایش جمعیت و کاهش نزولات آسمانی، سرانه آب قابل‌دسترس ایرانیان، در طی چند دهه گذشته کاهش یافته است و این در حالی است که چیدمان توسعه اجتماعی-اقتصادی بر مبنای توزیع منابع آب صورت نگرفته است.
از دیگر سو، استفاده ناکارآمد از منابع آبِ دردسترس و آلودگی آن، تأثیراتی منفی بر ظرفیت نظام‌های آبی کشور گذاشته است.
از آنجا که وجود آب کافی، لازمه توسعه اجتماعی-اقتصادی هر کشوری است، مهم‌ترین چالشِ پیش روی دولت‌های آینده ایران، حل مسئله امنیت آب و پاسخ به این پرسش‌ها است که: وضعیت کنونی امنیت آب ایران چگونه است؟ چه چالش‌هایی برای دستیابی به امنیت آبی در ایران وجود دارد؟ و دست‌آخر اینکه دورنمای امنیت آب در ایران چگونه است؟
متأسفانه تاکنون در کشور، در قبال مسئله امنیت آب، سیاست‌های درخور توجهی اتخاذ نشده است. در این نوشتار کوشیده‌ایم به برخی مسائل امنیتی آب در ایران بپردازیم.

@sahatzist

اگر بخواهیم به بحث امنیت آب در کشور بپردازیم لازم است چهار حوزه را مدنظر قرار دهیم. این چهار حوزه عبارت‌اند از:
۱. ارزیابی‌های اجتماعی-اقتصادی فراهمی آب
۲. الگوهای استفاده از آب
۳. نهادهای مدیریت آب
۴. سلامت نظام‌های آبی
@sahatzist
۱. ارزیابی‌های اجتماعی-اقتصادی فراهمی آب
بر اساس گزارش اخیر بانک جهانی در سال ۱۹۶۲، میزان ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر در ایران، به ازای هر نفر معادل ۵۵۷۰ مترمکعب بوده که این میزان در سال ۲۰۱۴، برای هر نفر به حدود ۱۶۴۴ مترمکعب کاهش یافته است. این بدین معنا است که در فاصله ۵۲ سال، منابع آب شیرین کشور به ازای هر نفر ۳۹۲۶ مترمکعب کاهش یافته است که کاهشی معادل ۷۱ درصد از کل آب‌های تجدیدپذیر ما را نشان می‌دهد.
این در حالی است که بر اساس برآوردهای سال ۲۰۱۶، حجم آب تجدیدپذیر در ایران به کمتر از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

محاسبات نشان می‌دهد سرانه آب تجدیدپذیر دنیا ( ۶۰۱۶ مترمکعب در سال) حدود ۶ برابر ایران است.
اکنون به آنچه گفته شد، توزیع مکانی نامتوازن منابع آب در کشور را نیز بیفزایید؛ این فرآیند، متأسفانه برخلاف نیازهای اجتماعی-اقتصادی برای آب است، و همین امر، خطر کمبود آب و بحران ناشی از آن را در سطح محلی افزایش می‌دهد.
اگر شش حوضه آبریز کشور را از منظر افزایش جمعیت مدنظر قرار دهیم، می‌توان دریافت در طی سال‌های اخیر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، دریاچه خزر، فلات مرکزی (تهران و قم) و زاگرس (کرمانشاه) با تراکم جمعیت روبرو بوده‌ایم که با توجه به میزان منابع آب موجود در این مناطق، بر سر این موضوع (انتقال آب از البرز، لرستان، چهارمحال بختیاری و غیره) شاهد تعارضاتی بوده‌ایم.
مشخصه فضایی-مکانی منابع آب موجود، بزرگ‌ترین چالش برای مدیریت آب در ایران به شمار می‌روند و با وجود سیاست‌های افزایش جمعیت، به نظر می‌رسد که انجام مطالعات اجتماعی-اقتصادی آب بر اساس فراهمی آب در شش حوضه آبریز امری اجتناب‌ناپذیر باشد که ایران از رهگذر توسعه به پرتگاه بحران نیفتد. چنین ارزیابی‌هایی تاکنون با رویکرد امنیتی در کشور انجام نشده است.
@sahatzist

http://s3.img7.ir/j6iVK.jpg