چون تیغ به دست آری مردم نتوان کشت. نزدیک خداوند بدی نیست فرامشت. این تیغ نه از بهر ستمکاران کردند

چون تیغ به دست آری مردم نتوان کُشت
نزدیک خداوند بدی نیست فرامُشت
این تیغ نه از بهر ستمکاران کردند
انگور نه از بهرِ نبید است به چرخشت
عیسی به رهی دید یکی کشته فتاده
حیران شد و بگرفت به دندان سرانگشت
گفتا که کرا کشتی تا کشته شدی زار؟
تا باز که او را بکشد آنکه تو را کشت
انگشت مکن رنجه به در کوفتنِ کس
تا کس نکند رنجه به در کوفتنت مشت
(ناصر خسرو)*

همین چند بیت همه‌ی حکمت و عبرت تاریخ را در خود خلاصه کرده است. اگر هم همیشه به واقعیّت نپیوسته، همین اندازه که باور عمومی بر آن بوده که هیچ بدی بی‌پاسخ نمی‌ماند، امید بشر را رنگ و آب داده است.
گذشتگان ما آنقدر به کیفر اعتقاد داشتند که می‌گفتند حتّی اگر نتیجه‌ی عملِ شخص به خود او باز نگردد، به بازماندگانش باز خواهد گشت. به روایتِ شاهنامه، مصیبتی که بر سیاوش وارد آمد، نتیجه‌ی کردارِ بدِ پدرش کاووس بود. نظائر آن هم باز در اسطوره و تاریخ دیده شده است.

(*این قطعه به رودکی نیز نسبت داده شده است)

#هشدار_روزگار

💎کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی‌ندوشن

🆔 @sarv_e_sokhangoo