‍. شماره ۱۶ …جلد دوم جام جهان‌بین. (مجموعه‌ی سخنرانی‌ها و مقاله‌های ادبی)

‍ #معرفی_کتاب
شماره ۱۶

#آواها_و_ایماها
جلد دوّم جام جهان‌بین
(مجموعه‌ی سخنرانی‌ها و مقاله‌های ادبی)
🌷🌷🌷🌷🌷

من از اینکه در سرزمینی به دنیا آمده‌ام که زبانش فارسی است، خود را بهره‌ور از موهبت بزرگی می‌دانم، و همواره شاکر و قدردان بوده‌ام. زبان فارسی نه تنها دارای چند شاهکار بی‌نظیر است(که چون قابل ترجمه نبوده‌اند، تنها فارسی زبان‌ها می‌توانند به عمق ارزش آنها پی برند)، بلکه اهمّیّت یگانه‌ی دیگری نیز دارد و آن این است که همه‌ی بار ادراک و احساس قوم ایرانی را در طیّ هزار و صد سال تاریخ بر دوش کشیده. زبان‌های دیگر این بار را با هنر - که نقّاشی و موسیقی و مجسمه‌سازی باشد - تقسیم می‌کرده‌اند، ولی در ایران بعد از اسلام، زبان شعر جورکش همه شده است؛
بنابراین ما وقتی شعر شعرای بزرگ خود را می‌خوانیم، تاریخ فکر و تاریخ تحوّل جامعه، و تاریخ سِیر روان او را نیز مرور می‌کنیم؛ و از طریق این شعر نقبی می‌زنیم به شناخت گذشته. بدین گونه شعر فارسی هم بالا برنده بوده است و هم آگاه کننده. ما، گمشده‌ها و کمبودهای زندگی خود را در هنر می‌جوییم و از طریق آن محدودیّت خود را تبدیل به نامحدود می‌کنیم.
در یک آن، زندگی حقیر روزمرّه و تنگ و ننگ‌هایش، گستردگیِ قرون به خود می‌گیرند. باز می‌گردیم به دوره‌هایی که دیگر بُعد زمان همه چیز را تلطیف کرده است، و این دوره‌ها ما را در تماس با روان‌هایی می‌نهد که با غنای استثنایی خود بر زمان و مکان چیره شده‌اند، و این روان‌ها که از پس روزگارها به ما روی می‌گذارند، هم اکنون از بسیاری از کسانی که در کوچه و بازار می‌بینیم به ما نزدیک‌ترند. آنگاه است که می‌بینیم که در سرزمینی که همه چیز دگرگون شونده و ناپایدار بوده، تنها چیزی که برجای مانده همان «گفتنی» بوده است...
به سیاست و اخلاق و تاریخ هم که می‌رسیم، باز آنها را با ادبیات آمیخته می‌بینیم. کتاب‌هایی که در هریک از این زمینه‌ها به قدر کفاف به ارزش ادبی نرسیده‌اند، کنار مانده‌اند. خلاصه آنکه در هر رشته‌ی فرهنگ ایران، آثار برجسته آنهایی هستند که گذشته از موضوع خود، لطف و تأثیر ادبی را نیز با خویش همراه کرده‌اند.
این توضیح را آوردم برای آنکه بگویم موضوع ادبیات فارسی برای من چگونه مطرح بوده است. نه حدیث «گل و بلبل» است، آنگونه که در ذهن عوام و بعضی جوان‌های خام راه یافته؛ نه قافیه‌بازی و لفّاظی، آنگونه که در بعضی از مجامع و کلاس‌های ادبی عرضه می‌شود، بلکه چیزی است از شخصیّت این کشور جدایی ناپذیر، نقد حال خود ما، مای تاریخی؛ چون آب گذرایی که سیمای ایرانی در آن معلّق افتاده، و این سیما که در خواب و بیداریِ ما حضور دارد، غمناک و فکور و باوقار و زیباست.

محمّدعلی اسلامی‌ندوشن
تجریش - آذر ۱۳۵۴
🌷🌷🌷🌷🌷

آواها و ایماها؛ تهران: نشر قطره، چاپ ششم، ۱۳۹۵، وزیری،۲۴۸ص.

🆔 @sarv_e_sokhangoo