پیچیدگی علم اقتصاد. دکتر علی مزیکی

پیچیدگی علم اقتصاد
دکتر علی مزیکی
به نظر می¬رسد نسخه پیچیدن برای اقتصاد وقتی قرار است به صورت علمی اداره شود کار پیچیده تری است. دیگر نمی توان با یک توصیه کلی همه چیز را بهبود داد. در چنین شرایطی نمی توان تنها با به کار بردن لفظ بازار آزاد یا رویکرد نهادی تمام مشکلات را حل کرد. امروز باید جنبه های خرد، مدیریتی و حتی روانشناسانه موضوع تبیین شود.

در این راستا مدیریت مکانیکی اقتصاد قابل پذیرش نیست که بخواهیم بر اساس آن بگوییم ارز باید گران بشود یا نشود. صادرات باید آزاد باشد یا نباشد. واردات طلا باید آزاد باشد یا نباشد. صادرات گوجه فرنگی باید آزاد باشد یا نه، قیمت ها آزاد باشند و یا خیر ... در حقیقت چنانچه تمام این سوالات به این صورت قابل پاسخ بودند که دیگر علم و رویکرد علمی مفهومی نداشت.

سالهاست که در علم اقتصاد این سوال مطرح است که آیا مکانیزم بازار ما را به بهترین نتایج می رساند یا خیر. بر این اساس هزاران کار علمی به وجود آمده اند: قضایای اساسی رفاه، انواع روش های مدیریت بازار، بررسی های مختلفی که در مورد شفافیت و نقدپذیری بازار می شود، موارد مربوط به ساختار بازار و ارتباط بین بخش های مختلف آن، درجه قدرت بازار و مکانیزم های قیمت گذاری، مساله یادگیری بنگاه، نظریه قراردادها و طراحی مکانیزم، و شاخه های مختلف اقتصاد رفتاری همه و همه مشغول پاسخ دادن به همین سوال هستند.
@shabcheragh_monthly

اما نقطه اشتراک تمام اینها وجود معیاری علمی برای ارزیابی تمام نتایج است. رویکرد علمی اعتقاد ایمانی حتی به گفته های گذشته خودش هم ندارد. هدف کار علمی بهبود زندگی و رفاه عمومی، با تعریف ابژه خودش، است. و علم در این راه ابایی از رد نظریات قبلی بر اساس شواهد تجربی جدید را هم ندارد. اما باز هم لازم به تاکید است که معیار ارزیابی (عدم رد فرضیه ها) ابژه بوده و در یک چارچوب تجربی بدون جهت گیری (پوزیتیو) صورت میگیرد. یعنی بر اساس حرف نیست، بر اساس اعتماد بی چون و چرا به گفته های این و آن نیست.

به نظر می رسد ما در ایران لزومی بر استفاده از این معیار ندیده ایم. رئیس جمهورمان برای اهداف سیاسی اش دانشگاهیان و کتابخوان ها را می کوبد. و دانشگاهیانمان برای اثبات هویت خودشان دست به همان کار می زنند و مخالفان خود را می کوبند. متاسفانه شواهد علمی هم ارائه نمی دهیم و می توان گفت دست از کار علمی کشیده و سیاسی کاری می کنیم. به نظر به دور سفره رانت نشسته و مشغول تناول هستیم و تنها برای بردن سهم بیشتر تلاش می کنیم. شاید هم طبیعی باشد چراکه دانشجویش هم می گوید خوب من این همه کتاب و درس بخوانم و به درد رئیس جمهور نخورد! چه حاصل؟

اما به هر حال به نظر می رسد چاره ای جز این هم نیست و من توصیه ام به خودم و تمام کسانی که دل در گرو این مملکت دارند این است که رویکرد علمی اتخاذ کنید. بر اساس نتایج مقاله های علمی صحبت کنید نه بر اساس حرف های بدون شواهد علمی. اگر کسی ادعایی می کند بدون شواهد از او نپذیرید و به جستجوی مقالات علمی منتشر شده در منابع معتبر باشید. و از همه مهمتر فراموش نکنیم که علم اعتقاد ایمانی به هیچ چیز ندارد بنابراین اگر با گفته کسی مخالفت دارید شواهد علمی را ارائه داده و با احترام بگویید "احتمالا نظر شما کاملا درست نباشد". اگر میخواهید شنیده شوید این کار را بکنید: حتی دشمن خود را دوست بدارید نه اینکه با دوستان خود که نظرشان با شما کمی متفاوت است تندی کنید.
@shabcheragh_monthly