"شب چراغ" رسانه اقتصادی اجتماعی مستقل ایران مدیر مسئول:معصومه مرادی سردبیران : دکتر سید حسین سجادی فر،محمد علی مختاری ارتباط با سردبیر: @Mokhtari_Ali @sajadifarh
🔴 آینده تحریم و سیاستگذاری در ایران.. ✍🏻 دکتر هادی صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد دانشگاه ایلینوی
🔴 آینده تحریم و سیاستگذاری در ایران
✍🏻 دکتر هادی صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد دانشگاه ایلینوی
🔸 اقتصاد ایران نیاز مبرمی به یکسری سرمایهگذاری بزرگ دارد تا بتواند در سالهای پیشرو به اندازه کافی اشتغال با کیفیت ایجاد کرده و موقعیت کشور را هم از نظر رفاه و ثبات در داخل و هم از زاویه اقتدار در صحنه بینالمللی تقویت کند. برآوردن این نیاز کار آسانی نیست، بهویژه در برهه کنونی که تحریمها و فشارهای دولت آمریکا دسترسی ایران به بازارها و سرمایه و فناوری جهانی را مشکلتر کرده است.
🔸 برای درک بهتر و ارزیابی گزینههای سیاستهای کلان اقتصاد کشور در حال حاضر باید نخست پاسخ چند سوال محوری در مورد تحریمها را بررسی کرد.
❓ سوال اول این است که آیا تحریمهایی که دولت آمریکا علیه اقتصاد ایران برقرار کرده است گذرا هستند و با کمک اروپا و چین و دیگر کشورها میتوان آثار آنها را محدود کرد یا اینکه تحریمها تا مدت مدیدی ماندگار خواهند بود و آثار عمدهای به همراه خواهند داشت؟
❓ سوال دوم این است که با توجه به جواب سوال اول، سیاست اقتصادی نسبت به مصرف و سرمایهگذاری در کوتاه و درازمدت چه باید باشد؟ آیا رویکرد فعلی دولت که بهنظر میرسد مبنیبر کاهش سرمایهگذاری جهت حفظ سطح مصرف باشد راه درستی است یا به یک تحول بزرگ در رویکرد دولت و جامعه در برابر شرایط بینالمللی جدید نیاز داریم؟
❓ و بالاخره اگر تحول رویکرد لازم است، چه تغییراتی و چگونه باید انجام شود؟
🔸 در اینجا من در پاسخ سوال اول استدلال میکنم که به احتمال قوی عمده تحریمها سالها بهطور موثری برقرار خواهند بود و بر این اساس نتیجه خواهم گرفت که باید به فکر یک دگرگونی عمده در رویکرد به مصرف و سرمایهگذاری و تولید بود و به مشخصات و ملزومات آن فکر کرد.
🔶 اگر بپذیریم که عمده تحریمها برای مدتی طولانی پابرجا خواهند ماند، میرسیم به این سوال که چه تغییراتی در سیاست اقتصادی ایران لازم است تا در این شرایط جلوی کاهش اشتغال و سطح درآمدها تا حد ممکن گرفته شده و رشد ایجاد شود. چون امکان ورود سرمایه خارجی خیلی محدود است و سرمایه فعلی کشور هم بهتدریج مستهلک خواهد شد، روشن است که اگر عمده درآمد ملی به مصرف اختصاص پیدا کند و چیز زیادی برای سرمایهگذاری باقی نماند، بهزودی درآمدها و اشتغال مولد از آنچه اکنون هست بسیار کمتر خواهد شد.
🔸 این در حالی است که اقتصاد ایران نیاز مبرمی به سرمایهگذاری بسیار زیادی دارد تا با تحریمها مقابله کند، نیروی بیکار فعلی را به کار بگیرد، بهرهوری تولید را بالا ببرد، از اتلاف منابع جلوگیری کند و برای آینده شغلهای مولد بیشتری ایجاد کند؛
✅ بنابراین برای تغییر مسیر اقتصاد در این شرایط به دو عامل نیاز داریم: یکی پسانداز ملی قابلملاحظه برای تامین منابع مالی سرمایهگذاری و دوم بالا بردن بهرهوری سرمایهگذاری و تولید.
🔹 برای دستیابی به عامل اول باید حداقل برای مدتی مصرف کل بهصورت عمدهای کاهش پیدا کند و منابع اقتصادی خیلی بیشتری به سرمایهگذاری اختصاص یابد.
🔹 رسیدن به عامل دوم نیاز به بهبود نحوه حکمرانی دارد. تفصیل اینکه این رویکردها چطور باید انجام بگیرد، فرصت دیگری میطلبد.
🔶 بهنظر میرسد این دیدگاه با تحلیل دولت از آینده تحریمها و ملزومات تغییر روند اقتصاد تفاوت دارد چون نه در بودجه و سیاستهای اقتصادی فعلی و نه در برنامهریزیهای آتی دولت نشان زیادی از تجهیز منابع برای حرکت در این جهتها نیست. بر عکس تاکید دولت ظاهرا بیشتر بر این است که در حال حاضر مردم نباید نگران کاهش سطح مصرفشان باشند. این رویکرد شاید نشانهای از آن باشد که دولت تحریمها را گذرا میداند. شاید هم دلایل دیگری پشت این رویکرد دولت است. مثلا شاید مساله این است که دولت نگران بیاعتمادی مردم به سیاستهای اقتصادی و موثر بودن سرمایهگذاری است؛ به این معنی که مردم سیاست کاهش مصرف را قبول نخواهند کرد چون فکر میکنند دولت پسانداز حاصله را به درستی به سوی سرمایهگذاری مولد هدایت نخواهد کرد.
❇️ به هر تقدیر، تجدید تحریمها از طرف آمریکا چالش بزرگی را پیش روی ایران قرار داده است. ولی این شرایط میتواند فرصت بزرگی هم باشد برای بهرهبرداری بهتر از نیروی عظیم کار کشور و پایهگذاری یک اقتصاد نو و خلاق.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد
@shabcheragh_monthly