"شب چراغ" رسانه اقتصادی اجتماعی مستقل ایران مدیر مسئول:معصومه مرادی سردبیران : دکتر سید حسین سجادی فر،محمد علی مختاری ارتباط با سردبیر: @Mokhtari_Ali @sajadifarh
✅ محصول رانت‌پاشی. سوءاستفاده یک رویه است نه یک استثنا
✅ محصول رانت‌پاشی
سوءاستفاده یک رویه است نه یک استثنا
✍️ گزیده‌ای از تحلیل محمد ماشین‌چیان درباره اینکه «کارخانه تولید سلاطین چطور کار می‌کند؟»
🔹یکی از نگرانی‌های منتقدان بازار شکل گرفتن انحصار در بازار و در نتیجه ثروت‌اندوزی عده‌ای انگشت‌شمار به قیمت بدبختی انبوهی از مردمان جامعه است. بازی‌ای با حاصل‌جمع صفر که در آن برنده شدن مستلزم باختن دیگران است. در عمل هم، دست‌کم در نگاه نخست، به نظر می‌رسد شواهد و مصداق‌های زیادی برای این ادعا وجود دارد. در دسترس‌ترین مثال، لشکر سلاطین در سپهر اقتصادی ایران هستند. در ادامه تلاش خواهم کرد تا به رایج‌ترین ابهامات و سوالات در این حوزه پاسخ بدهم.
🔹نخستین سوال این است که آیا واقعاً سلاطین اقتصادی محصول شکست بازار هستند؟ پاسخ به این سوال آسان است. هرسال فهرستی از میزان آزادی اقتصادی در کشورهای مختلف توسط موسسات مختلفی تهیه و منتشر و سپس توسط موسسات و محققان دیگر بررسی و راستی‌آزمایی و استفاده می‌شود. این سنجه‌ها برای اولین‌بار در سال‌های دهه ۱۹۸۰ شکل گرفت و به اندازه‌گیری و سنجش اقتصادها مبنی بر درجات آزادی پرداخت.
🔹به سال ۱۹۹۶ انستیتو فریزر در کنار شبکه‌ای از دیگر اتاق‌های فکر بنا کردند به انتشار گزارش سالانه «آزادی اقتصادی جهان» (EFW) که برای بیش از ۱۲۰ کشور شاخص آزادی اقتصادی ارائه می‌کرد. با استفاده از داده‌های بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، گزارش رقابت‌پذیری جهانی، راهنمای بین‌المللی ریسک کشورها، پرایس‌واترهاوس‌کوپرز و دیگر نهادها، گزارش سالانه EFW کشورها را از صفر تا 10 درجه‌بندی می‌کرد.
🔹آیا سامان گرفتن وضع اقتصادی کشور در گرو شناسایی و مجازات سلاطین اقتصادی است؟ به طور کلی مالکیت خصوصی تنها وقتی معنا دارد که مایملک حاصل دسترنج بوده و از طرق سالم کسب شده باشد. مال دزدی و غصبی مصداق مایملک خصوصی نیست. در نتیجه اگر ثروت بادآورده‌ای حاصل تاراج بیت‌المال باشد بازپس‌گیری و برخورد با عاملان تلاشی ستودنی است. اما موضوع به اینجا ختم نمی‌شود. هرچند جاری کردن عدالت و برخورد با متخلفان امری مهم و ضروری است اما نباید آن را با سیاستگذاری اقتصادی اشتباه گرفت.
🔹ادموند برک، سیاستمدار و فیلسوف سیاسی شهیر ایرلندی، در نامه‌ای به یکی از نجبا می‌نویسد: «بیهوده به من می‌گویید [حکومت] خوب است و اعتراض من به واقع به سوءاستفاده [از قدرت حکمرانی] است. این چیز! خود این چیز همان سوءاستفاده است! سوءاستفاده، نفس‌الامر، ذات واقعیت است! سرور من! تقاضا می‌کنم ببینید آن خطای فاحشی را که همه قدرت‌های قانونگذاری مصنوعاً علم‌شده بر آن استوار شده...»
🔹آنچه امروز در سخنان مسوولان به نظر می‌رسد سرزنش و محکوم کردن مشتی افراد سودجو است که از فرصت به‌دست‌آمده برای تامین منافع شخصی استفاده کرده‌اند. چنان‌که از سخن برک برمی‌آید سوءاستفاده رویه است نه استثنا و در تدوین هر سیاستی باید به عنوان موضوعی بدیهی مورد توجه قرار بگیرد. سیاستی که بدون توجه به این موضوع برپا شده باشد مرتکب خطای بزرگی شده و قطعاً عواقب تلخی به دنبال خواهد داشت. به عبارت دیگر هرچند افرادی مرتکب خطا شده‌اند اما بسیاری از ما و همین‌طور بسیاری از مسوولان اگر در شرایط مشابهی قرار بگیرند محتمل است که از رانت به‌دست‌آمده و پول بادآورده همان‌طور استفاده کنند.
منبع:تجارت فردا
رسانه اقتصادی اجتماعی شب چراغ
@shabcheragh_monthly