خلق ثروت یا به چنگ آوردن آن. ✍دکتر محمد طبیبیان. هر کس ثروتمند بمیرد، شرمسار مرده است

خلق ثروت یا به چنگ آوردن آن
✍دکتر محمد طبیبیان
هر کس ثروتمند بمیرد،شرمسار مرده است
در اقتصاد برخلاف فيزيك و شيمى آزمايشگاه نداريم. آزمايشگاه ما تجربه و تاريخ جوامع است. كليپی که در پست بعد لینک آن قرار دارد، يك بخش از يك مستند شش قسمتى است در مورد پنج نفر از كار آفرينان و سرمايه داران تاريخى آمريكا. عنوان مستند ' مردانى كه آمريكا را ساختند' است.
يك وجه از نكته اى كه مى توان آموخت اخلاقيات شخصى اين سرمايه داران است. اين كه همه تمايل به انجام كار هاى بزرگ براى كشورشان داشتند به همين دليل هم به امورى پرداختند و در آن وقت و انرژى گذاشتند كه در همان منظر تاريخى اهميت بسيار داشت. آمريكا از حدود بيست سال آخر قرن نوزدهم تا بيست سال اول قرن بيستم دچار ركود و بحران اقتصادى بود واز عواقب جنگ هاى پرتلفات و هزينه آن در عذاب. هر كدام از اين مردان صنعت و ماليه بخشى از اقتصاد آمريكا و زير بناهاى مربوطه را ايجاد كردند و آمريكا را در مسير پيشرفت قرار دادند. افرادى كه در مستند فوق الذكر زندگى و كارشان مرور مى شود عبارتند از ؛
كورنليوس وندربيلت(١٧٩٤-١٨٧٧) كه در خانواده فقيرى به دنيا آمد و كودكى سختى را گذراند ليكن به تدريج مدارج كسب ثروت را پيمود و مهمترين كار او توسعه راه آهن و تكميل زير بنا هاى حمل و نقل در آمريكا بود از افرادى بود كه در نو آورى ايجاد شركت هاى سهامى بزرگ بر اساس مسئوليت محدود و جدايى مديريت از مالكيت دخيل بود، نوعى سازمان توليد كه در آمريكا و ساير كشور ها رواج يافت. او بخشى از ثروت خود را براى ايجاد دانشگاه وندربيلت و ساير مصارف خيريه تخصيص داد.
ديگرى اندرو كارنگى (١٨٣٥-١٩١٩) است. يك مهاجر اسكاتلندى كه دركودكى با خانواده به آمريكا آمد و ابتدا در كار گاه نساجى با حقوق هفته اى دو دلار(به پول امروز حدود ٦٠ دلار)، به كار مشغول بود او نيز از طريق مطالعه و فعاليت توانست هم در امر صنعت هم تاليف دست آورد داشته باشد. او در توسعه صنعت ذوب آهن و توليد صنعتى از طريق ساخت كوره بلند موثر بود. در زمانى كه شركت ذوب آهن خود را فروخت ثرتمند ترين مرد آمريكا (حتى تا كنون - به ارزش آمروز ثروت او ٣٥٠ ميليارد دلار ) بود. او از جمله مقاله اى نوشت تحت عنوان' انجيل ثروت' در اين مقاله استدالال مى كند كه آنچه به حيات انسان ارزش زندگى مى دهد كار خير است. در اين مقاله ثروتمندان را به صرف ثروت در امور خيريه ترغيب كرد و موجى از اين نوع حركت ها ايجاد كرد. خود ٩٥ درصد ثروت خود را خرج ايجاد دانشگاه، كتابخانه، نهاد هاى فرهنگى از جمله كمك به معاش دانشگاهيان كرد. اين جمله مشهور از او است ' هركس ثروتمند بميرد شرمسار مرده است'.
نفر سوم جى پى مورگان(١٨٣٧-١٩١٣) است. او يك بانكدار و فاينانسير بود از خانواده اى ثروتمند. او متوجه اهميت كار نيكولا تسلا در توليد مولد برق متنواب شد. قبلا اديسون سعى كرده بود برق كشى منازل را با برق يك طرفه انجام دهد. ليكن ايراد اين كار و ضعف آن از جمله اين بود كه قابليت انتقال برق را به مسافت طولانى نداشت، برق تسلا داشت. اولين مولد ها ساخته شد و برق رسانى در حد وسيع توسعه يافت و شهر ها، منازل و كارگاه ها در شب روشن شد. شبى كه در يك ميهمانى كه هزار نفر از مشاهير نيو يورك در باغ منزل جى پى مورگان دعوت شده بودند، ناگهان پيشخدمت ها شمع ها و چراغ هاى نفتى روى ميز ها را خاموش كردند. منطقه در تاريكى فرو رفت، كليد برق كه وصل شد درختان و ساختمان نور باران شدند. بايد تجربه شگفت انگيزى بوده باشد. اين واقعه كه تبليغى براى شركت جنرال الكتريك هم بود شروع عصر جديدى از توليد، توليد و مصرف انرژى بود. جى پى مورگان هم بخشى از ثروت خود را به دانشگاه ها در آمريكا و انگلستان بخشيد(ازجمله هاروارد و كالج ترينيتى)، كتاب ها و مجموعه هاى هنرى خود را نيز به موزه تبديل كرد.
نفر چهارم جان راكفلر (١٨٣٩-١٩٣٧) است. تا قبل از فعاليت راكفلر، تصفيه نفت قاعده كلى نداشت. هركس مى توانست در يك انبار مخازن و لوله و كوره و خنك كننده اى را سر هم كند و نفت تصفيه كند و در واقع هم هدف توليد نفت چراغ بود كه در روشنايى و پخت و پز و ساير مصارف استفاده مى شد. اين نفت ها با اكتان هاى مختلف بود و بسيار آتش سوزى ها كه از اين محل حادث شد و در برخى شهر ها كل محل ها در آتش سوخت. راكفلر نفت چراغ را استاندارد كرد و نفتى را به بازار رساند كه فقط در حد چراغ و اجاق مى سوخت...او نيز گرچه در زندگى فردى ممسك بود قسمت قابل توجهى از ثروت خود را خرج ايجاد دانشگاه و نهاد هاى خير عمومى كرد.
نفر پنجم هنرى فورد (١٨٦٣-١٩٤٧) است. شهرت او در ايجاد شركت اتومبيل فورد است كه براى اولين بار خط مونتاژ و توليد انبوه و استاندارد را ابداع كرد و سبب شد اتومبيل در حد بودجه طبقات متوسط قابل خريد باشد.
منبع : کانال دکتر محمد طبیبیان
@MohammadTabibian

@shabcheragh_monthly