🌀۵ راهبرد «فقرزدایی با بودجه صفر» …* مصاحبه با خبرگزاری درباره استراتژی‌های دولت برای کاهش لطمه به فقرا در بحران اقتصادی …ایرنا: د

🌀۵ راهبرد «فقرزُدایی با بودجه صفر»


* مصاحبه #میثم_هاشم_خانی با خبرگزاری #ایرنا درباره استراتژی‌های دولت برای کاهش لطمه به فقرا در بحران اقتصادی


ایرنا: دولت در چالش اقتصادی پیش رو، برای کمک به دهک‌های پایین درآمدی، برنامه‌هایی مثل سبد غذایی و نیز حذف یارانه نقدی ثروتمندان و در مقابل افزایش یارانه نقدی خانوارهای آسیب‌پذیر را در دستور کار قرار داده است. ایرنا در مصاحبه با میثم هاشم خانی، اقتصاددان و محقق حوزه فقرزُدایی، به بررسی استراتژی‌های دولت برای زدودن فقر در دوره تحریم‌ پرداخته است:

💠هاشم‌خانی در تحلیل اثربخش‌ترین برنامه‌های فقرزدایی در دوره تشدید فشار اقتصادی اشاره کرد: در بین خانوارهای فقیرترین دهک درآمدی، یعنی ۸ میلیون نفری که فقیرترین هم‌وطنان‌مان هستند، در ۵۲ % از خانوارها هیچ فرد شاغلی وجود ندارد. در ۳۲ % خانوارهای فقیرترین دهک درآمدی، هیچ فرد باسوادی وجود ندارد (منبع: آخرین پیمایش «بودجه خانوار» مرکز آمار ایران)

طبیعتا تشدید تورم و بیکاری، با تخریب وضعیت تغذیه و آموزش و سلامت کودکان این خانوارها، موجب می‌شود که در نسل بعد، فقری اسفناک‌‌تر به فرزندان این خانوارها به ارث برسد.

از طرف دیگر با لحاظ محدودیت‌های بودجه‌ای دولت بر اثر تشدید تحریم‌ها، تصور می‌کنم اثربخش‌ترین استراتژی‌های دولت برای فقرزدایی، ذیل ۲ گروه طبقه‌بندی می‌شود: دسته اول، برنامه‌های تبدیل «یارانه‌های سیاه» (تشدید کننده فقر و نابرابری) به «یارانه‌های سپید» (فقرزُدا) هستند، یعنی مثلا سهیمه «دلار ارزان» را به‌طور مساوی به همه ایرانیان بدهیم، نه فقط مسافران خارجی و واردکنندگان نورچشمی. سهمیه «وام‌های بدون بهره» را بین همه ایرانیان توزیع کنیم، نه فقط تولیدکنندگان نورچشمی. «بنزین و گازوییل ارزان» را هم به همه ایرانیان بدهیم، نه فقط مالکان خودرو. طبیعتا بخشی از خانوارهای دهک‌های فقیرتر نیازی به این سهمیه‌ها ندارند و می‌توانند سهمیه خود را با قیمت توافقی به افراد ثروتمندتر بفروشند.
🌀این اقتصاددان در تشریح دومین دسته از برنامه‌های فقرزُدایی در دوره تشدید تحریم‌ها بیان داشت: برنامه‌هایی که من آنها را ذیل «فقرزُدایی با بودجه صفر» دسته‌بندی می‌کنم، برنامه‌هایی هستند که اولا بودجه بسیار ناچیزی نیاز دارند، ثانیا تاثیر ملموس بر بهبود وضعیت خانوارهای فقیرترین دهک درآمدی دارند، ثالثا ریسک بروز فساد در آنها نزدیک به صفر است.

یک مثال بارز «فقرزدایی با بودجه صفر»، به مصوبه اخیر دولت در اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی مربوط می‌شود. پدیده شهروندان بدون شناسنامه، به ویژه در مناطق مرزی کشور بسیار رایج است و موجب محرومیت فقیرترین افراد از بدیهی‌ترین حقوق شهروندی شده است؛ از حق امضای انواع قرارداد کاری و اجاره مسکن گرفته تا حق تحصیل، حق استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی، حق باز کردن حساب بانکی و حتی حق خرید سیمکارت اعتباری.

مثال دوم، می‌تواند معافیت خدمت سربازی برای فرزندان خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) و بهزیستی باشد. همان‌طور که اشاره کردم، ۵۲ % خانوارهای فقیرترین دهک درآمدی، هیچ فرد شاغلی ندارند و خدمت سربازی طولانی، فشار مالی سنگینی بر این خانوارها وارد کرده و نیاز آنها به دریافت کمک مالی از طرف کمیته امداد و بهزیستی را افزایش می‌دهد.

وی افزود: مثال سوم از «فقرزُدایی با بودجه صفر»، عبارت است از کاهش مجوزهای تاسیس سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه و نیز کاهش مجوزهای لازم برای تعریف پروژه‌های جدید فقرزُدایی توسط این سازمان‌ها. برای مثال دولت می‌تواند اعلام کند که فرآیند صدور مجوزهای تاسیس هر سازمان مردم‌نهاد و خیریه را ظرف «حداکثر ۱۰۰ روز» انجام می‌دهد، مشروط بر اینکه آن سازمان متعهد شود تا ۱۰ سال کمک مالی مستقیمی از نهادهای دولتی دریافت نکند
🌀میثم هاشم‌خانی اضافه کرد: مثال چهارم آن است که دولت و مجلس زیرساخت حقوقی لازم برای «سنددار کردن کلیه زمین‌های کشاورزی و املاک مسکونی» که ارزش زیر ۲۰۰ میلیون تومان دارند را، در یک بازه زمانی منطقی، مثلا تا پایان سال ۱۳۹۹، فراهم کنند.

مثال پنجم زمینه‌سازی فنی و حقوقی برای ضامن شدن وام‌های بانکی خرد توسط همه دریافت‌کنندگان یارانه نقدی است. هم‌اکنون فقط کارمندان دولت می‌توانند ضامن وام‌های خرد بانکی شوند که عمده خانوارهای فقیرترین دهک درآمدی، به چنین ضامن‌هایی دسترسی ندارند. اگر جریان درآمدی یارانه نقدی بتواند ضامن وام‌های بانکی کوچک شود، دسترسی به وام برای بسیاری از خانوارهای فقیر آسان می‌شود.

وی در پایان اشاره کرد: قطعا سایر اقتصاددانان می‌توانند مثال‌های مشابهی را به این راهبردها اضافه کنند تا برنامه‌ای جامع ذیل «فقرزُدایی با بودجه صفر» تدوین شود.
منبع: خبرگزاری ایرنا

‌ @shabcheragh_monthly
🌐ماهنامه اقتصادی اجتماعی شب چراغ