🔺ادامه نقد کتاب دغدغه ایران (قسمت دوم).. ✅چهار- نقد بحث «مسائل حل نشده در ایران امروز»

🔺ادامه نقد کتاب دغدغه ایران (قسمت دوم)

✅چهار- نقد بحث « مسائل حل نشده در ایران امروز»
بخش های زیادی از مثال های کتاب در بحث فوق، صحیح هستند ولی مجددا در این بحث هم یک نگاه مجرد به موضوع «ایران» وجود دارد و این سوال طرح نمی شود که ملل و تمدن های دیگر در موضوعات مشابه ، چه سرنوشتی داشته اند؟

مثالی که در این بحث می توان به آن اشاره نمود، مشکل «اسلحه» و سلاح در جامعه آمریکاست که تقریبا هر هفته، کشته هایی را از میان جمعیت کشور در بر می گیرد. موضِع جامعه آمریکایی درباره آزادی سلاح، یک موضع دو پاره (یا شاید چند پاره) است. آیا آنها توانسته اند به یک تصمیم نهایی مبتنی بر خرد جمعی در این بحث مهم برسند؟

عده ای از آمریکایی ها معتقدند که سلاح (به مفهوم قدرت) نباید فقط در دست دولت باشد و باید در میان «جمهور مردم» (!) پخش باشد. آنها این امر را از اصول مترقی تمدن آمریکایی بر می شمرند. در طرف مقابل (افرادی همچون باراک اوباما) می گویند که این اصل مترقی، باعث کشته شدن بچه های ما در مدرسه ابتدایی و دانشگاه شده/می شود و باید برداشته شود. این پرونده، هربار بعد از خبر یک کشتار جدید، به صدر اخبار می آید و مجددا در ازدحام اخبار روزهای بعد، گم می شود...

باز ذکر این نکته ضروری است که هدف از این یادداشت مقایسه ایران با #آمریکا نیست. چرا که مسلما تعداد «پرونده های باز (و بلاتکلیف)» در یک کشور "درحال توسعه" از یک کشور "توسعه یافته" بیشتر است؛ بلکه بحث اینجاست که در برابر مناقشه های طولانی مدت در یک «کشور» انتظارِ جسارت مدیریتی در «حل مسئله» با اینکه انتظاری صحیح است، اما الزاما شدنی نیست.

✔️🔘پنج- ایده دولت فروتن
ایده ای که در این کتاب برای پیشبرد اصلاح گری سیاسی در ایران مطرح شده، ایده «موفقیت های کوچک» است. دکتر فاضلی به این موضوع پرداخته که «دولت فروتن» (بر خلاف آنها که ادعای مدیریت جهان می کنند) زمینه ساز شکل گیری موفقیت های کوچک خواهد بود و بدون پرداختن به ادعاهای بزرگ (و درشت گویی) اهتمام خود را به سلسله ای از موفقیت های کوچک مصروف می کند.

✅شش- نقد «ایده دولت فروتن»
ایده دولت فروتن (و توجه به موفقیت های کوچک بجای پرداختن به اعداد "درشت" و "دهان پرکن") گرچه ایده ای صحیح و اصولی است ولی در تناقض با ماهیت سیاست ورزی و خلقیات سیاسیون است. این امر بدین مفهوم است که مثلا ما از یک راننده کامیون انتظار خوشنویسی در زمان های توقف کامیون (و استراحت) داشته باشیم. (عموما و البته نه همیشه) ماهیتِ اخلاقی انسان هایی که وارد عرصه سیاست می شوند، درشت گویی و کلی گویی است. این ویژگی، صرفا در میان سیاستمداران کشورهای در حال توسعه، مشاهده نمی شود و برای مثال می بینیم شهردار نیویورک یا توکیو هم به لحاظ ذهنی، دربندِ ردیف کردن «موفقیت های عظیم» در دوره مدیریت خود هستند!
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو در اندازیم...
البته باز هم بدیهی است که جنس این رفتار (استناد به موفقیت های خارق العاده) در کشورهای توسعه یافته با در حال توسعه، متفاوت است.

این واقعیت، نباید باعث شود تا افرادی مثل دکتر فاضلی به بسط مفهوم «دولت فروتن» نپردازند بلکه باید به ملزوماتِ محقق شدن این ایده، بیشتر و دقیق تر پرداخته شود. یکی از اولین ملزومات این امر، حضور طبقه روشنفکر و دغدغه مند در عرصه سیاست کلان است. که این امر هم با روحیات این طبقه در تضاد است.

🔶هفت- دغدغه ایران
خواندن فصل آخر دغدغه ایران، انسان را به یاد یادداشت مرحوم مهندس بازرگان در کتاب «روح ملت ها» (نوشته آندره زیگفرید- ترجمه احمد آرام) می اندازد. صراحت بیان و چندوجهی فکر کردنِ مهندس بازرگان در مقاله «روحیه ایرانی» (در آن کتاب)، ستودنی است. این یادداشت دکتر محمدفاضلی نیز حائز این دو ویژگی است: قائل بودن به «پیچیدگی امور» (چندوجهی فکر کردن) و «صراحت».

در روزگاری که بسیاری افراد باور دارند «حرف نزدن» از نشانه های هوش است، و در گوشه ای نشستن و کار خود را پیش بردن، مانع کَید حسودان (!) می شود، برخی نیز هستند که بدون اهتمام به پرده نشینی، از ابزار گفتگو در دنیای امروز (یعنی شبکه های اجتماعی) استفاده می کنند و به امیدِ «تغییر»، سخن می گویند. سخن گفتنی که گاه ممکن است با زمزمه این کلام #حافظ هم همراه باشد:

... که چون شمع اندرین مجلس/
زبانِ آتشینم هست، لیکن در نمی گیرد

@solseghalam