‌✅ رفتارشناسی آیت ا.. پس از قیام سی تیر. 🖋 دکتر عباس جورشری (جامعه‌شناس)

‌✅ رفتارشناسی آیت ا.. #کاشانی پس از قیام سی تیر
🖋 دکتر عباس #نعیمی جورشری (جامعه‌شناس)

🖋 مقدمتا قابل تصریح است که آیت ا.. کاشانی سهم به سزایی در بسیج عمومی سی تیر و بازگشت دکتر #مصدق به نخست وزیری داشت. او همه را به اعتصاب عمومی به نفع دولت ملی فراخواند و حاضر نشد با شاه و قوام کنار بیاید. قدرت بسیج عمومی او قابل توجه بود. (رجوع کنید به اسناد وزارت امور خارجه آمریکا، 2017: 470). بااینحال کنشهای بعدتر او الگوی رفتاری دیگری را به نمایش نهاد.
1. عزاداریها و جشنها هنوز تمام نشده بود که کاشانی اولین حمله صریح را نسبت به مصدق انجام داد. او طی نامه ای از مصدق پرسید که چرا سرلشگر وثوق، نصرت الدوله امینی و دکتر اخوی را در مصدر مقام های مهم قرار داده است. کاشانی گفت که وثوق در زمان صدارت قوام سه روز فرمانده ژاندارمری بوده و اخوی نیز برای ان مقام دیگر مناسب نیست. امینی هم لیاقت لازم را ندارد. او علت را ذکر نکرده بود. وی در پایان تهدید کرد که از تهران و حتی ایران خواهد رفت. لذا بحث بسیار جدی شد. لحن مصدق در پاسخ ارام تر بود با اینحال مسالمت جویانه نبود. مصدق اعلام کرد که وثوق و اخوی اعلام کرده اند که حاضرند در ازای این وطایف حقوقی دریافت نکنند و امینی اراکی هم از بهترین اعضای دفتر نخست وزیری بوده است. باید در کار نخست وزیر کمتر مداخله کنند تا او بتواند اصلاحاتش را عملی کند. در غیر اینصورت لازم نیست ایت ا.. جلای وطن کند . خود او با کمال میل کناره گیری خواهد کرد. (رجوع کنید به کاتوزیان، مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران: 203-204).

2. کاشانی و مجموعه اش، وزرای دولت را متهم می کردند که عناصر چپ را به کار گرفته اند. او مصدق را به جنگ طبقاتی و همکاری با طبقه حاکم متهم می کرد. همچنین مصدق را متهم می کرد که بخاطر نسبت خانوادگی اش با قوام درباره خونریزی های تیر 1331 بی اعتنا است. کاشانی حتی به حق رای زنان اعتراض نمود و با شور و هیجان گفت که «نمی تواند بفهمد مردان چه گناهی کرده اند که مستحق ان باشند که به زنانشان حق رای بدهند» (رجوع کنید به دهنوی، مجموعه ای از مکاتبات، سخنرانی ها و پیام های ایت ا.. کاشانی: ج3: 192).
جناح کاشانی مصدق را متهم می کرد که قوانین شریعت را نقض کرده است و از طریق مجاز کردن خرید و فروش مشروبات الکلی، تشویق ایجاد مدارس مختلط، حمایت از مدارس خارجی، انتقال سرمایه بنیادهای مذهبی به نهادهای اموزشی دولتی و تلاش برای ارائه حق رای به زنان قوانین شریعت را نادیده گرفته است. انها حتی رساله دکترای مصدق را نوعی حمایت از سکولاریسم می خواندند و او را کافر می نامیدند (رجوع کنید به ابراهامیان، کودتا: 233).

3. در دی ماه 1331 بحث هایی که به ظاهر بر سر تمدید دوره اختیارات مصدق توسط مجلس در گرفته بود با حمله علنی کاشانی به نخست وزیر خاتمه یافت. آیت ا.. بروجردی همچنان سکوت داشت. شکاف در جنبش ملی در دی ماه 1331 بر سر تمدید دوره اختیارات به انشعاب کامل رسید. نکته آنکه این اختیارات از نوع اختیارات اضطراری نبودند که موجب زیرپا گذاشتن برخی از مواد قانون اساسی شوند. مجلس به دولت این اختیار را داده بود که برای مدت شش ماه لوایحی قانونی تهیه و اجرا کند و بعد انها را برای رد یا قبول به مجلس ارائه دهد. مصدق در دی ماه 1331 خواستار تمدید این اختیارات برای مدت یک سال شد. مجلس طی این مدت جلسات بسیار داشت. بقایی و حائری زاده و مکی با وجود انکه شش ماه قبل از تفویض اختیارات به دولت حمایت کرده بودند با تمدید ان به شدت مخالفت ورزیدند. کاشانی در ان زمان به ریاست مجلس انتخاب شده بود احتمالا با این امید که موضعش کمی در قبال دولت نرم شود اما به حالت قهر از شرکت در جلسات مجلس خودداری می نمود. او در نامه ای به هیئت رییسه دستور داد که لایحه تمدید را مطرح نکنند. هیئت رییسه که اغلب مخالفان دولت بودند در جواب کاشانی نوشتند که چاره ای جز تایید لایحه ندارند. کاشانی که نتوانسته بود مجلس را با خود همراه کند و از همراه کردن بازار هم درمانده بود ترجیح داد مدتی ترک مخاصمه کند. حتی بین کاشانی و مصدق دیداری هم به عمل امد که نتیجه ای نداد (رجوع کنید به کاتوزیان، مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران: 208).

4. در روز 9 اسفند 31 هنگامی که مصدق با ظن به تحرکات خصمانه دربار، گفت که شاه باید به تعطیلات خارج از کشور برود، حامیان کاشانی به سردستگی شعبان جعفری ملقب به "بی مخ" به تظاهرات سلطنت طلبان علیه دولت ملحق شدند. حدود 300 نفر دروازه های کاخ را مسدود کرده بودند و ملتمسانه از شاه می خواستند تا کشور را ترک نکند. همان افراد آن روز از جیپ ارتش برای درهم شکستن دروازه منزل مصدق استفاده کردند. مصدق معتقد بود که انها برای ترساندن او با برنامه ریزی قبلی او را به کاخ کشانده بودند (رجوع کنید به اذر، آیا خارجیان در کودتای 32 نقش داشتند؟: 50)
ادامه🔻🔻

🌐جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology