📝حاشیه‌نویسی اقتصادی بر قضیه حمار: مبارزه با رانت و فساد بر همه چیز مقدم است!!!

📝حاشیه‌نویسی اقتصادی بر قضیه حمار: مبارزه با رانت و فساد بر همه چیز مقدم است!!!

✅یکی از ابتدایی‌ترین آموزه‌های هندسه این است.

«مجموع طول دو ضلع کوچکترِ یک مثلت، از طول ضلع بزرگتر بیشتر است».

این قضیه که به قضیه حمار معروف است یک تعبیر ساده دارد:
اگر یک الاغ بخواهد از یک نقطه به نقطه دیگر برود کوتاه‌ترین مسیر یعنی مسیر مستقیم را انتخاب می‌کند، چون هر انحراف کوچکی به سمت یک نقطه جانبی، مسیرش را طولانی‌تر می‌کند.

این قضیه ساده برای اقتصاد ایران هم درسهای مهمی دارد :
«حتی کم استعدادترین انسان‌ها نیز برای رسیدن به اهدافشان ساده‌ترین راه را انتخاب می‌کنند».

✅همه سیاستمداران شعار بهبود تولید می‌دهند اما در عمل تولید رونق چندانی ندارد. سالها است بسیاری از افراد سیاست‌های اصلاح قیمت‌ها را تجویز می‌کنند چون معتقدند علامت‌دهی قیمت‌ها را نباید مخدوش کرد تا انگیزه‌ کسب سود بیشتر به کارایی و نوآوری منجر شود. در مواردی نیز این سیاست‌ها اجرایی شده است اما نتیجه چندانی نداشته است.

✅موضوع در کلیت (و نه به صورت عمومی) خیلی ساده است قطعا افراد جامعه برای کسب رفاه شخصی خود دنبال حداکثر کردن سود خود در فعالیت‌های اقتصادی هستند اما نکته اینجا است که نباید فکر کنیم در ایران بهترین راه حداکثر کردن سود، نوآوری، سخت‌کوشی و مشتری مداری و توجه به علامت‌دهی قیمت‌ها است. به صورت کلی (ونه عمومی) در ایران بهترین راه حداکثر کردن سود، رانت‌جویی و فساد و اختلاس و استفاده از بی‌ثباتی‌ها است.

✅این واقعیت باعث شده است حتی اگر مصائب بخش خصولتی را هم کنار بگذاریم، بخش خصوصی غیررانتی اگر نگویم نایاب، حداقل بسیار کمیاب باشد.امروز بسیاری از صاحبان کسب و کار معتقدند یا در دستگاه‌های دولتی باید افراد نفوذ و آشنا داشته باشید یا ورشکست خواهید شد. اگر از مصداقهای «آقازادگی» و «ژن‌خوب» بگذریم دو مثال ساده دیگر مساله را روشن می‌کند:

1️⃣تا به حال فکر کرده‌اید چرا بسیاری از خدمات ادارات دولتی به صورت انحصاری به تعاونی‌ کارکنان همان ارگان یا بازنشستگان آن ارگان داده می‌شود؟

2️⃣مجوزهای اقتصادی (بخوانید انحصارات قانونی) هم حکایت جالبی دارد. چند وقت پیش ویدئویی (ویدئو پیام بعدی) پخش شد که نشان می‌داد در دوره‌ای که واردات خودرو ممنوع بوده، شبانه (ساعت ۳ و ۴ شب!!!) سیستم ثبت سفارش باز می‌شده و عده‌ای که به صورت کاملا اتفاقی (!!!) در حال بررسی سامانه ثبت سفارش بوده‌اند توانسته‌اند مجوز واردات بگیرند.

✅ در چنبن ساختار رانت‌جویانه‌ای آیا می‌توان فکر کرد که اولویت برای تشویق بخش تولید به نوآوری، تاکید بر مبارزه با سرکوب قیمت‌ها است چرا که انگیزه مشتری‌مداری را از بین می‌برد؟ آیا اصلاح قیمت‌ها در چنین ساختاری به نوآوری و سرمایه‌گذاری و تحریک تقاضای سرمایه‌گذاری در اقتصاد منجر می‌شود؟ آیا اولویت در اجرای اصلاحات اقتصادی، با مبارزه با فساد و رانت‌جویی نیست؟


📝کلام آخر

✅مطالب فوق نشان می‌دهد اگر می‌خواهیم تولید واقعی رونق بگیرد، با اولویت بالا باید بستر‌های رانت‌جویی و مشوق فساد در ایران خشکانیده شود تا تولیدکننده حس کند راهی به جز نوآوری و مشتری مداری و بهبود کیفیت برای کسب سود بیشتر ندارند وگرنه بی‌استعدادترین انسان‌ها (اشاره به قضیه حمار) در این شرایط راه مستقیم کسب سود، یعنی رانت‌جویی و فساد را انتخاب می‌کنند.

✅فراموش نکنیم اگر فساد و رانت‌جویی درمان نشود،‌ چنانچه قبلا نیز در مورد اصلاحات حامل‌های انرژی گفته شد (https://t.me/Economics_cafe/102) هر اصلاحات اقتصادی منابعی را فراهم می‌کند که در درجه اول صرف تامین منافع رانت‌جویان و بروکرات‌های غیرقابل اعتماد می‌‌شود لذا اصلاحات به نام مردم و به کام رانت‌جویان و بی‌ثمر خواهد ماند و حمایت اجتماعی که رکن هر اصلاح موفقی است نیز از بین می‌رود.

📌پ.ن: باید اذعان داشت برخی فسادها ریشه در کنترل قیمت‌ها دارد اما قطعا ریشه همه فسادها و رانت‌ها کنترل قیمت‌ها نیست و همیشه حذف کنترل قیمت‌ها همهٔ راه‌حل نیست.

https://t.me/joinchat/AAAAAED_g5hVZzDS5565Rg