🗞نیمه پر لیوان و سال‌های اول سازندگی …✅مدتی پیش در همایش دنیای اقتصاد، استاد عزیز و گرانقدر دکتر مسعود نیلی، رشد اقتصادی سال ۹۵ را

🗞نیمه پر لیوان و سال‌های اول سازندگی


✅مدتی پیش در همایش دنیای اقتصاد، استاد عزیز و گرانقدر دکتر مسعود نیلی، رشد اقتصادی سال ۹۵ را با اواخر دهه ۶۰ مقایسه کردند و (قریب به مضمون) عنوان کردند در هر دو برهه می‌بینیم که یک دوره افول اقتصادی با یک گشایش سیاسی پایان می‌یابد و به علت وجود ظرفیت‌های خالی رشدهای بالایی را بلافاصله بعد از گشایش سیاسی مشاهده می‌کنیم. اما موفقیت عملکرد اقتصاد بعد از این سال‌ها به سایر تدابیر و تحولات اقتصادی و متغیرهای دیگری (همچون افت قیمت نفت در هر دو دوره) وابسته بوده و هست.

✅هر چند که برنامه اول و اقتصاد ایران بعد از جنگ، نقد و حرف و حدیث کم ندارد اما این مقایسه فرصتی است برای ورق زدن کتاب خاطرات اقتصادی، تاکید بر نیمه پر لیوان و استخراج ‌چند سرفصل راهگشا برای امروز

📝درس اول : برنامه‌محوری

✅در سال‌های آخر جنگ که دیگر پذیرش آتش‌بس محتمل‌تر شده بود و تغییر قانون اساسی و حذف پست نخست‌وزیری معلوم بود نیاز به تغییر به شدت احساس می‌شد. مرحوم آیت‌الله هاشمی، به کمک سازمان برنامه و مجلس برنامه اولی را طراحی کرد که تغییر ساختار اقتصاد را دنبال می‌کرد و تقریبا مطمئن بود خودش اجرایش خواهد کرد. علی‌رغم اینکه برنامه اول مشکلات خاص خود را در طراحی و اجرا داشت اما نکته اول این است که رئیس جمهور وقت در اقتصاد برنامه داشت.

📝درس دوم: حمایت دیپلماتیک

✅در آن دوران کاریکاتور معروف مرحوم گل‌ آقا از وزیر خارجه وقت دکتر ولایتی (ذره‌بین برای پیدا کردن کوچکترین کشورها روی نقشه دنیا) بعد دیگری را نشان می‌دهد که به خوبی رویکرد فعالانه دولت برای تنش‌زدایی و برقراری ارتباط با دنیا را روایت می‌کرد. رابطه با دنیا آنچنان اهمیت داشت که حتی رئیس کل بانک مرکزی نیز دکتر عادلی انتخاب شد که بیشتر تجربه دیپلماتیک داشت تا اقتصادی، چرا که دولت به دنبال جذب سرمایه‌گذار خارجی بود و این مساله نیازمند توانمندسازی دیپلماسی بانک مرکزی بود. به این شواهد مساله حل و فصل ارتباطات با عربستان را نیز اضافه کنید.

📝درس سوم: تعیین راهبردها و اهرم‌های کلیدی

✅در کنار این موارد نگاه راهبردی عمیق رئیس جمهور بود که حلقه مفقوده بین اهداف برنامه و واقعیت را تا حدی پر می‌کرد. نگاه عمیق آیت‌الله باعث می‌شد آلمان به عنوان کلید دروازه ورود ایران به اروپا مطرح باشد و سید حسین موسویان با ماموریت از طرف رئیس جمهور به عنوان دیپلمات ویژه به آلمان برود که موفقیت‌های مناسبی را نیز به دنبال داشت. کسی که کمترین آشنایی با جایگاه آلمان در اروپا داشته باشد به خوبی عمق این راهبرد را درک خواهد کرد. در ادامه ارتباط با فرانسه نیز به همین دلیل بخش دیگری از این طرح بود.

📝سخن پایانی

✅کوتاه سخن این که موفقیت اقتصادی نیازمند جامع‌نگری و طراحی‌ برنامه دقیق، هماهنگی تمام بدنه دولت و تهیه راهبرد است و می‌توان در این راه از گذشته درس‌های مهمی بیاموزیم.

📢پ.ن.۱- برنامه اول به نظر بسیاری از اقتصاددانان برنامه موفقی نبود اما این نوشتار تلاشی برای تحلیل نقاط ضعف آن برنامه نیست.

📢پ.ن.۲- به نظر می‌رسد در چهارسال اول دولت هنوز برنامه دقیقی برای اصلاحات فراهم نکرده‌ است و بگذریم که با تفسیر جدیدی که دولت از قانون اساسی داشت، ارائه برنامه پنجساله به مجلس را نیز نمی‌پذیرفت.

📢پ.ن.۳- هرچند قضاوت در مورد شرایط فعلی آسان نیست اما اگر از برجام با تمام انتقادهای موجود به آن را یک دستاورد مهم برای دستگاه دیپلماسی بدانیم، به نظر می‌رسد هنوز هم لابی ما تحرکات لازم برای استفاده اقتصادی از فرصت‌های سیاسی (مثلا استفاده از اختلاف روسیه و ترکیه و جانشین شدن به جای ترکیه در روسیه) را فراهم نمی‌کند.
https://telegram.me/Economics_Cafe