🔵 ایران در عرصه یک نبرد بین‌المللی؛ ی روزنامه همشهری با دکتر ناصر به بهانه تحولات جدید - (بخش ۱)

🔵 ایران در عرصه یک نبرد بین‌المللی ؛ #گفتگو ی روزنامه همشهری با دکتر ناصر #هادیان به بهانه تحولات جدید #خاورمیانه - (بخش 1)

به بهانه تحولات جدید در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی با ناصر هادیان- استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل- به گفت‌وگو نشسته‌‌ایم. او ضمن تشریح سناریوهای مرتبط با برجام، درباره وقوع یک جنگ در نتیجه روی کار آمدن افراد تندرو در کابینه ترامپ ابراز نگرانی می‌کند و در عین حال بر این باور است که امکان شکل‌گیری یک جنگ تمام‌عیار علیه ایران وجود ندارد. وی از تعبیر «نبرد بین‌المللی» استفاده می‌کند که ایران درگیر آن است؛ نبردی که تضعیف توان نظامی، سیاسی و امنیتی ایران و درگیر کردن آن در مسائل داخلی را هدف گرفته است. هادیان پیشنهاد تشکیل یک کمیته ملی فرا قوه‌ای را می‌دهد که به‌طور مستقل و فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی، آثار سیاست‌های نظام بر آرایش این نبرد بین‌المللی را بررسی کند.

🔹 تغییرات صورت گرفته در کابینه ترامپ و روی کارآمدن چهره‌های تندرو و رادیکال مانند پومپئو و بولتون را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ حضور این افراد چه تأثیری بر سیاست آمریکا در قبال ایران و به‌ویژه برجام خواهد داشت؟

در این رابطه شخص #ترامپ در تصمیم‌گیری‌ها محوریت دارد؛ یعنی بیش از آنکه تحت‌تأثیر مشاوران و اعضای کابینه خود باشد، براساس تشخیص خودش عمل خواهد کرد. در ارتباط با برجام، ما باید فرض را بر این بگذاریم که ترامپ در اردیبهشت‌ماه تحریم‌ها را تعلیق نمی‌کند. اما بحث خروج #آمریکا از #برجام حالت‌های مختلفی دارد؛ سناریوی اول این است که آمریکا تحریم‌های هسته‌ای را تعلیق نمی‌کند و قوانین ثانویه نیز به وضعیت گذشته بازمی‌گردند. در این سناریو، آمریکا در مقام اجرای برجام، برای اعمال تحریم‌ها سختگیری نخواهد کرد؛ برای مثال، شرکت‌ها و کشورهای مختلف را به‌دلیل همکاری با ایران تنبیه نمی‌کند.

سناریوی دوم آن است که آمریکا تحریم‌ها را تعلیق نمی‌کند و در مقام اجرا، بدون ارجاع موضوع به سازمان ملل، قوانین ثانویه را سرسختانه اعمال خواهد کرد. در سناریوی سوم، آمریکا با استناد به متن برجام، از سازوکار «برگشت‌پذیری تحریم‌ها» (Snap back) استفاده می‌کند و پرونده هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع می‌دهد. در اینجا آمریکا برای احیا و اجرای قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت تلاش خواهد کرد. اما این نکته بسیار مهم است که هرچند آمریکا به لحاظ حقوقی ممکن است بتواند به تنهایی این مسیر را طی کند اما قطعنامه‌ها، آن مشروعیت و قوت گذشته را نخواهند داشت؛ به‌دلیل اینکه اروپایی‌ها، روس‌ها و چینی‌ها با این کشور همراه نخواهند شد و به آن صرفا به مثابه یک مسئله تکنیکال حقوقی نگاه خواهند کرد. باید توجه داشت که قوت و مشروعیت قطعنامه‌ها صرف‌نظر از زمینه‌های حقوقی آنها از اراده سیاسی کشورها ناشی می‌شود. باید گفت اراده سیاسی لازم برای اجرای قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران وجود ندارد. از طرف دیگر، اگر ایران همچنان به تعهدات خود در برجام پایبند باشد، بعید است که دیگر کشورها با آمریکا همراه شوند و به قطعنامه‌های مورد اشاره مشروعیت ببخشند؛ هرچند که به لحاظ حقوقی آمریکا قادر است قطعنامه‌های سازمان ملل را احیا کند.

🔹 آیا همین اقدامات حقوقی آمریکا برای بازگرداندن قطعنامه‌ها موجب نخواهد شد که کشورها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی با محاسبه ریسک همکاری با ایران از حضور در اقتصاد کشورمان صرف‌نظر کنند؟

این مسئله در واقع یک امر حقیقی و واقعی است و صرفا امری حقوقی نیست. امروز به لحاظ حقوقی مانعی برای همکاری کشورها و شرکت‌های خارجی با ایران وجود ندارد. با وجود این، آنها در سرمایه‌گذاری و همکاری با ایران احتیاط می‌کنند. این رفتار آنها در واقع یک امر واقعی محسوب می‌شود؛ یعنی با وجود اینکه به لحاظ حقوقی مانعی برای همکاری کشورها و شرکت‌ها با #ایران وجود ندارد اما در عالم واقع آنها با محاسبه ریسک از حضور در ایران امتناع می‌کنند.

http://img8.irna.ir/1395/13951103/82396411/82396411-71345062.jpg