روانشناسی، حکومت مندی و نولیبرالیسم. ✍ دکتر آرش حیدری …طرح مسئله

روانشناسی، حکومت مندی و نولیبرالیسم
✍ دکتر آرش حیدری


طرح مسئله
مسئلة سازوکارهای سوژه سازی و تولید سوژه هايی همخوان با منطق جديد قدرت در ايران کمتر موردتوجه بوده است. چرخش الگوی اقتصاد سیاسی در ايران و تحولات اقتصادی در ايران، خاصه در سالهای بعد از جنگ هشت ساله و تمرکز بر اصل 44 قانون اساسی و درپرانتزرفتن اصول مربوط به عدالت اجتماعی، خاصه اصول 30 و 43 قانون اساسی، فضای جديدی در ايران را به وجود آورده است.
آمارهای مختلف در زمینة آسیبهای اجتماعی نشان از رشد تصاعدی اين آسیبها در سه دهة اخیر دارد. از سوی ديگر، چرخش جمعیتی کشور و واردشدن حجم انبوهی از جوانان به بازار کار، بسط و گسترش آموزشهای عالی و مسائلی چون بیکاریِ فارغ التحصیلان، شکاف طبقاتی عمیق، حاشیه نشینی، طلاق، مهاجرت، اعتیاد و... در کنار تغییر ترکیب جمعیتی ايران از 30 درصد به 70 درصد شهرنشین و ساير بحرانها، همه و همه بحرانی در الگوی ادارة سرزمین پديد آورده است.
به موازات رشد نولیبرالیسم ايرانی و خصوصی سازی و پیمانکاری شدن حیات اقتصادی ايران و بالا رفتن نرخ آسیبهای اجتماعی و بحرانهای روحی و روانی، الگويی از حکومتمندی در فضای عمومی ايران نهادينه شد که بر محور گونه های روانشناسیگری میچرخد. بالارفتن تعداد روانشناسان در کنار بالارفتن تعداد مددکاران، برآمدن خیريه گرايی و شیوه های مديريت ذهن، در پی تأسیس گونه های جديد از سوژه برآمدند که مسئولیت نیکبختی و بدبختی خود را به دوش بکشد. اين الگوی حکومت کردن بر اذهان، در تخیلِ تأسیس سوژه خودتنظیمگر، مسائلی چون ارادة فردی، آگاهی، فرهنگسازی، آموزش، آگاهی بخشی، توانمندسازی و... را بدل به سکة رايج بازار کرده و دم ودستگاه تبلیغاتی عظیمی حول آن سازمان يافته است.
هم ارزی بحرانهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و محیطزيستی، با تولید مجموعة بزرگی از آسیب ديدگان و انسانهای در معرض آسیب، اين الگوی خودشناسی و يافتن خود واقعی را برای توده ها جذابتر نیز میکرد. زمانی که دنیای بیرون، دنیای احتمالات و تصادفات و بحرانهاست، چه بسا بتوان در لایه های تاريک درون و روح اکسیری قطعی يافت تا بتوان از چنبرة معضلات گريخت. در پی اين هم ارزی، مجموعة بزرگی از گفتارهای روانشناختی، حیات اجتماعی-فرهنگی را درنورديد و جامعه در گفتارهای رايج به عناصر خود تجزيه شد.
متن کامل مقاله را در پی دی اف زیر مطالعه بفرمایید 👇


@Kajhnegaristan