💠 «اشرافیت و فضیلت».. 💠 تربیت برای هر جامعه‌ای امری بدیهی است

💠 "اشرافیت و فضیلت"

💠 تربیت برای هر جامعه ای امری بدیهی است. اما گاهی، به قدری این مفهوم بدیهی انگاشته می شود که می توان گفت نادیده گرفته می شود. تربیت به معنای عام در یونان گاهی با "امور اخلاقی" گاهی با "امورعملی و رفتارهای ظاهری" و گاهی با "حرفه ها و امور حرفه ای" پیوند پیدا می کند. مساله بنیادین در اینجا تقلید از تکلیف آن تصویر زیبای آرمانی است. تربیت به معنای خاص در یونان باستان، حامل یک فرآیند آگاهانه است. در یونان باستان، تربیت از اشراف یک قوم سرچشمه می گیرد که بر سر توده مردم قرار دارند. اشراف، خودشان را مطابق با آن نمونه آرمانی می سازند. دو اصطلاح "Kagathos" و "Gentleman" به روشنی مساله تربیت را نشان می دهد. این دو اصطلاح در اصل به معنای انسان آرمانی سلحشور هستند. بسیار بدیهی است که افراد به دلیل استعدادهای مختلف در درجات گوناگون قرار می گیرند. اما آن آرمان اصیل که ممکن است بر اثر به ارث رسیدن مزایا و برتری ها محقق شود بر اثر وقوع یک انقلاب از بین برود اما بر حسب ضرورت طبیعی دسته ای دیگر از اشراف آن را بر عهده می گیرند. در یونان، نخبه ترین فرزندان قوم باید برای تحقق این آرمان پدیدار شوند. در نتیجه مساله تربیت همان آرمان اشراف است. اکنون ما با دو مفهوم بنیادین " #پایدیا " و " #اشرافیت " آشنا شده ایم. اما در تاریخ فرهنگ ملی یونان مفهوم " 'arete " با معادل آلمانی "Tugend" ارتباط دارد و معنایش مبین "آرمان سلحشوری توام با اشرافیت است". آرته به نوعی مزیت و برتری انسان است و در عین حال موجودات غیر انسانی را هم در بر می گیرد. در یونان، مردم عادی دارای این فضیلت سلحشوری نیستند و اگر از طبقات بالا کسی دچار بندگی شود، zeos، نیمی از فضیلت او را می گیرد و آن شخص دیگر همانی نیست که قبلا بوده است. آرته با فرمانروایی هم ارتباط جدی دارد. از همین روی "aristos" یونانی به معنای "تواناترین" و یا "ستایش انگیزترین" به کار می رود تا نشان دهد که فرمانروا باید نیرومند باشد. آرته در عین حال چابکی و چالاکی و روحیه سلحشوری و به خصوص شجاعت پهلوانی است که با شجاعت جسمانی آمیخته شده است. در این حماسه ها، در عین حال در کنار این فضیلت روحیه "هوشمندی" و "نیرنگ" هم ستایش می شود و از این جهت صفت "agathos" به معنای "نیک" با آن فضیلت پیوند پیدا می کند(ما پایین تر به این مطلب بازمی گردیم). لذا دولتشهر یونانی و حیات اجتماعی و روحیه بزرگ منشی و سعادت از این فضیلت سلحشوری تاثر می گیرد.. انسان یونانی احساس وظیفه می کند و در همین احساس وظیفه است که خودش را محقق می کند این مساله"aidos…آیدوس" نامیده می شودو اگر کسی از وظیفه خود سرپیچی کند مستلزم کیفر عادلانه است که یونانیان از آن به "nemesis" یاد می کنند. برای یونانی مهم است که همیشه نخستین باشد و در همه امور از دیگران پیشتر بیفتد. فونیکس سالخورده، "آشیل" را تربیت می کند و به او یادآوری می کند که "هنگام رای زدن سخن ور باش و به هنگام عمل توانا". یونانیان دوره بعدی با استناد به این سخن نشان می دهند که با ظهور سوفیست ها مقام سخن وری اهمیت ویژه ای یافته و آنچه که مهم است عمل است. اما دیگر التفات ندارند که سخن وری و چیره شدن بر سخن نشان از قدرت روحی والایی دارد.در دوره یونان باستان، حرمت و احترام بسیار جدی و شاید از همه آنچه که در اینجا تحلیل کردیم جدی تر باشد. حرمت، عین فرد سلحشور است و پهلوانان از این که دیگری را ستایش کنند سیر نمی شوند. در این اثنا، ستایش و نکوهش منبع و مبدا حرمت و بی حرمتی است. فضیلت پهلوان، نخستین بار با مرگ او کامل می شود ولی فضیلت سلحشوری که با نیکی یا "آگاتوس که گفتیم به آن باز می گردیم" باقی می ماند.در این دوره حتی خدایان هم انتظار حرمت دارند و با کسی که از دستور آنها سرپیچی کند برخورد می کنند(ر.ک به پرومته و یا سیزیف). دین داری هم در یونان همان حفظ حرمت خدایان است. پس می توانیم حدس بزنیم که اهانت پهلوانان به یک دیگر به معنای متزلزل کردن اتحادی است که باید وجود داشته باشد.اگر می بینیم که "آشیل" از جنگ کناره گیری می کند نباید گمان کنیم که او از ربوده شدن معشوقه اش به دست "آگاممنون" نگران است؛ بلکه او درک می کند که به او بی حرمتی شده است. او خودش را در برابر استبداد #آگاممنون می بیند. وانگهی جبران این بی حرمتی اگرچه دشوار است ولی فونیکس از آشیل می خواهد که در خشم زیاده روی نکند. مادر آشیل، #تتیس، هم نزد(zeos) می رود و از او می خواهد که："به داد من برس و به پسرم که از همه به مرگ نزدیک تر از دیگران است، یاری کن. آگاممنون به او #بی_حرمتی روا داشته است، ای خدای اولمپ، تو او را #محترم بدار".

💠 این سخنان، گنج و کلید ورود به روحیه و کاخ یونان باستان است و محرکی درونی برای فضیلت جسمانی و قرار دادن زیبایی بر سر و فراز همه امور جسمانی.

💠 بامهر؛ تحلیل و تلخیص #بهروززواریان