✅چرا مسکن مهر یک فاجعه است؟ (قسمت اول). ✍دکتر علی سرزعیم

✅چرا مسکن مهر یک فاجعه است؟(قسمت اول)
✍دکتر علی سرزعیم

خیلی این سوال در میان مردم جامعه مطرح می‏شود که چرا پروژه مسکن مهر از دید مسئولان فعلی دولت، یک طرح نامطلوب تا حد یک فاجعه قلمداد شده است. شوربختانه کمتر به این سوال پاسخ داده شده و به همین دلیل برخی توجیهات ناصواب در حمایت از این طرح ایجاد شده است. در اینجا تلاش می‏شود به اختصار و به صورت تیتروار به این موضوع پرداخته شود.

1- اثرات اقتصادی طرح: طرح مسکن مهر در زمانی انجام شد که دولت وقت توان تامین مالی آن را نداشت و به همین دلیل به استقراض از بانک مرکزی متوسل شد و همین امر موجب گسترش پایه پولی و رشد نقدینگی گردید و در نهایت اثرات آن در کنار عوامل دیگر به صورت تورم سالهای 90 و 91 ظاهر شد.

2- هدف گیری نادرست: با توجه به اینکه پیش شرط ثبت نام در مسکن مهر پرداخت 10 میلیون و چشم انداز بازپرداخت اقساط تا حدود 70 میلیون تومان بوده است، بیشتر افرادی که در دهک های 1 و 2 بوده اند در زمره ثبت نام کنندگان قرار نگرفته اند و این دهک های 3 و 4 بوده اند که عمدتاً به این طرح اقبال نشان داده اند. به همین دلیل این طرح از هدف اصلی خود که یاری به دهک های 1 و 2 بوده جامانده است.

3- کیفیت نامناسب: چون هدف از این طرح کاهش هزینه بوده است، عملاً کیفیت فدای کاهش هزینه شده است و چون کارفرما دولت بوده است، سمبل کردن توسط سازندگان و عدم حساسیت به کیفیت ساخت توسط ناظران رخ داده است. خروجی این امر خانه هایی فاقد استانداردهای فنی است.

4- تدبیر نادرست: این ذهنیت که باید به خانه دار شدن مردم کمک کرد میتواند مورد چالش قرار گیرد. دولت به جای اینکه بخواهد به خانه دار شدن برخی اقشار کمک کند، کافی است به آنها کمک کند تا به مسکن دسترسی داشته باشند و این از طریق پرداخت کمک اجاره خانه از طریق نهادهای حمایتی ممکن است. با این تدبیر لازم نبود که دولت وارد عرصه خانه سازی شود بلکه خود بخش خصوصی اقدام به خانه سازی می کرد و اجاره داری در پیش می گرفت و چون خانه ها را به قصد اجاره داری می ساخت با کیفیت بهتر و با دوام تری این خانه ها ساخته می شد. اجاره داری هزینه کمتری بر دولت تحمیل می کرد و این امکان را می داد تا خانواده فشار درآمدزایی را از کودکان بردارد و اگر زمانی خانواده ای از فقر خارج می شد با تایید نهاد حمایتی امکان قطع آن حمایت وجود می داشت.

5- ایجاد تعهد جدید برای دولت: دولت از سر خیرخواهی و در جهت عدالت در بازار مسکن مداخله کرده و از امکانات خود یعنی زمین که در واقع متعلق به جامعه است به این طرح اختصاص داده که به نوعی انتقال رانت است اما چون در جهت عدالت بوده امری قابل قبول است. این اقدام به رغم اینکه می باید مورد تقدیر قرار گیرد موجب شده تا دولت در مقام بدهکار به مالکان این خانه ها قرار گیرد. اگر دولت خود به عنوان کارفرمای ساخت ساختمان وارد نمی شد و صرفا از طریق رویه تعاونی ها که سنت شناخته شده ای در ایران است این خانه ها را واگذار می‏کرد و یافتن پیمانکار و ساخت خانه به خود تعاونی ها واگذار می‏شد، دامن دولت از اشکالات ساخت مبری می گردید و ساکنان آینده این مسکن ها بر عملکرد سازندگان نظارتی را اعمال می کردند اما چون دولت خود در نقش کارفرمای اصلی و تعیین کننده پیمانکار وارد شد، مسئولیت همه نواقص را پذیرفته است. امروزه هر مشکلی که در این ساختمانها ایجاد شود دولت مقصر شناخته می شود و کسی سراغ پیمانکار آن نمی‏رود. به این ترتیب دولت به رغم پرداخت رانت زمین و ایجاد تسهیلات بانکی بدهکار هم گردیده است و تا آینده دور مسئول همه کاستی ها قلمداد خواهد شد.
telegram.me/esfahaneconomy