📈خروج سالانه ۵۰ میلیارد دلار.. ✍️یاسین سعیدی - پژوهشگر اقتصاد نیروی انسانی

📈خروج سالانه 50 میلیارد دلار

✍️یاسین سعیدی - پژوهشگر اقتصاد نیروی انسانی

🔹هراندازه یک کشور بتواند نیروی انسانی آگاه و متخصص‌تری در اختیار داشته باشد، به همان میزان به توسعه علمی و درنهایت به توسعه پایدار نزدیک‌تر می‌شود. نخبگان یا برترین‌های علمی همواره یکی از موضوعات مهم در جوامع محسوب می‌شوند که به دلایل مختلف قصد مهاجرت به کشورهای دیگر را دارند. بالا بودن آمار فرار مغزها، برای کشورهای درحال‌توسعه همچون ایران که بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول، در بین 91 کشور درحال‌توسعه و توسعه‌نیافته، رتبه اول را دارد، زنگ خطری جدی محسوب می‌شود، به‌طوری‌که متخصصان این حوزه از آن به‌عنوان مخرب‌ترین بحران اجتماعی نام می‌برند.

🔹فرار مغزها نه‌تنها در بین دانش‌آموزان و دانشجویان، بلکه در بین استادان دانشگاه نیز گسترش یافته است و هر روز بر تعداد این آمار و ارقام افزوده می‌شود، به‌طوری‌که از هر 125 دانش‌آموز المپيادي ايران، 90 نفر در دانشگاه‌های آمريکا جذب و مشغول تحصیل می‌شوند. همچنین از هر 96 دانشجوي اعزامي به خارج، تنها 30نفر به ايران باز می‌گردند. حدود 2 ميليون و 500 هزار ايراني در خارج از کشور زندگي می‌کنند که 60 درصد آن‌ها مقيم آمريکا هستند. 2000 نفر از استادان دانشگاه در آمريکا ايراني هستند و 5 هزار ايراني در آمريکا مدرک دکترا دارند. بر اساس آمارها، با سوادترين اقلیت‌ها در جامعه آمريکا ايراني هستند. آمار و ارقام‌ موجود نشان از کم‌توجهی مسوولان به این پدیده و آثار مخرب آن دارد.

🔹فرار یا مهاجرت: اصطلاح فرار مغزها با مهاجرت نخبگان تفاوت دارد. مهاجرت زماني است که رابطه بين مهاجر و کشور مبدا قطع نشود، درصورتی‌که فرار به معنای قطع ارتباط شخص با کشور مبدا است که متاسفانه در کشورمان باید اصطلاح فرار مغزها را به کار ببریم، چراکه اغلب نخبگانی که از کشور خارج می‌شوند تمایلی به بازگشت و همکاری‌های علمی ندارند.

🔹چرا فرار؟: برترین‌های علمی در تمام کشورها از دولت انتظاراتی دارند. برترین‌های علمی کشورمان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و می‌توان دلایل مهم علاقه آنها جهت ترک کشور را از ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و حتی اداری مورد بررسی قرار داد. در این میان نقش تحریم‌ها ازجمله تحریم‌های علمی-پژوهشی برای ترک کشور مهم بوده است. همچنین فرار مغزها تنها به عدم موفقیت بخش داخلی در جذب و به‌کارگیری نخبگان مربوط نمی‌شود و باید به مثبت عمل کردن کشورهایی از جمله آمریکا و کانادا در جذب آنها با قرار دادن حداکثر امکانات در اختیار این افراد و حتی خانواده‌های آنها توجه شود. از مهم‌ترین دلایل ترک کشور برای نخبگان کشورمان می‌توان به عواملی چون برخورداری از سیستم آموزشی کارآمد، ارتباط با دنیای علمی در سطح بین‌المللی، یافتن شغل مناسب با درآمد بالا، کسب ارزش و منزلت اجتماعی، برخورداری از شایسته‌سالاری، فرصت مشارکت در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، برخورداری از آزادی‌های اجتماعی، علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ساختار مناسب رشد و برخورداری از برنامه‌ریزی و مدیریت هدفمند برای تحقق اهداف اشاره کرد.

🔹فرار مغزها یا فرار ژن‌ها؟: یکی از مهم‌ترین نکته‌های فراموش شده در بحث فرار مغزها مربوط به ژن آن‌ها است که از آن می‌توان به‌عنوان فرار ژن‌ها یاد کرد. در فرآیند فرار مغزها، نه‌تنها سرمایه ملی کشور از سوی این افراد به خارج از کشور منتقل می‌شود، بلکه پس از گذشت چند دهه از نظر ژنتیک کشورهای نخبه‌پذیر(مقصد) دارای درصد ژن‌های هوشمند بیشتری خواهند شد و در زمینه تولید علم و فن‌آوری پیشتاز خواهند بود. در مقابل، کشورهای نخبه‌گریز(مبدا) از این نظر فقیرتر می‌شوند.
https://goo.gl/m8g5CW

🔹متن کامل یادداشت جال جناب یاسین سعیدی در خصوص فرارمغزها در صفحه امروز باشگاه اقتصاددانان:
https://goo.gl/24FtSd

🔹اقتصاد در گذر زمان:
@m_ali_mokhtari