قانون چیست؟. «اما در نهایت قانون چیست؟

قانون چيست؟
اين پاراگراف از كتاب قرار داد اجتماعى كه توسط ژانوژاك روسو فرانسوى فيلسوف سياست در سال ١٧٦٢ منتشر شد و اثر عميق و پايدارى بر نظام هاى سياسى و حقوقى غرب داشت، خود به اندازه يك كتاب گويا است:
"اما در نهايت قانون چيست؟ وقتى مى گويم موضوع قانون عموميت و كليت است و هرگز متوجه فرد خاص يا عمل خاص نيست بنا بر اين بر اين مبنا بلافاصله مى بينيم كه نمى توان پرسيد تدوين و تصويب قانون و برساختن قانون كار چه كسى است، چرا كه قوانين رويكرد هاى اراده عمومى هستند، نمى توانيم بپرسيم كه آيا شهريار (يا فردى كه در راس حكومت است) وراى قانون قرار مى گيرد، چرا كه او هم عضوى از نظم سياسى و اجتماعى است (و بنابر اين قانونى كه بر ساخته اراده عمومى است شامل او هم مى شود)، نمى توانيم بپرسيم كه چگونه از يك طرف مى توان آزاد بود و در عين حال تحت قيد قانون قرار داشت، زيرا كه قانون چيزى نيست جز ثبت كننده و نگاره اراده عمومى خود ما"
توضيح هاى داخل پرانتز توسط اينجانب اضافه شده.