سایه‌های اجتماعی- بخش نخست. نظری غیر فمنیستی به جامعه‌ی بسته‌ی جهان داستانی پرویزی. می نا درعلی

سایه های اجتماعی- بخش نخست
نظری غیر فمنیستی به جامعه ی بسته ی جهان داستانی پرویزی
می نا دُرعلی
جامعه ی مدنی عبارت است از کنش متقابل افراد آن با گروه ها، نهادها یا افراد دیگر. در جامعه ی مدنی روابط اجتماعی پیرو یک نظام خاص، کنش مند و با نگاهی هدفمند همراه با شرایط زمانی - مکانی ، با توجه به ارزش ها و اهداف انسانی شکل می گیرد. این نظام بیشتر بر پایه ی روابط انسانی است و هدف ها، ارزش ها، نقش ها و هنجارها در شکل دهی به این رابطه معنا و مفهوم می یابند. در رویکردهای جامعه شناختی ادبی این محوریت، به روایت های جامعه ی انسانی بر می گردد. این انسان ها در تولید المان های جامعه ی مدنی جهان داستانی خود موثرند و نقش پذیر، بنابر این کنش مندی جهان داستانی با رویکرد های جامعه شناختی در این گونه ادبیات ارتباط مستقیم با پویایی جامعه ی انسانی دارد و مناسبت هایی که در آن ادبیات با محوریت انسان تولید می شود. روایت های این متن ها بر پایه ی نقد مفعولیت انسان ها، نقد قدرت و ناهنجاری های موجود می باشد که "هدفمندی کنش مند" را به "هدفمندی تنش مند " در آن جامعه رقم زده و شکل داده است .این تنش ها می تواند مستقیم به ارتباط های انسانی مربوط باشد یا به فرهنگ های رایج وجایگاه تعریف شده ی انسانها در آن فرهنگ !
تلاش یک نویسنده در تولید آثاری با برجستگی لایه های جامعه شناختی، نقد میزان تباهی جامعه ی آرمانی داستان می باشد و باز پرداخت یک جامعه ی آرمانی تنیده در لا به لای فضای داستانی .
برای رسیدن به شناخت دقیق یک رویکرد در یک نوشته، شناخت نشانه های متنی به همراه نشانه های برون متنی مهم و حائز اهمیت است . در نقد داستان هایی که نطفه ی آنها با رویکرد جامعه شنا سی و جامعه شناختی بسته می شود شناخت یک تقسیم بندی کلی جوامع مهم و حائز اهمیت است و آن شناخت جوامع سنتی از مدرن است .
جوامع سنتی، نیمه سنتی، مدرن و ... همه زاییده ی تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که در جوامع رخ می دهد و هر چه این تحولات عمیق تر باشد نشان از مدنیت درک شده از جانب افراد آن جامعه است که مولد فرهنگ پویا می باشند .فرهنگی که فارغ از همرنگی جمعی ، همبستگی های گروهی را با توجه به حفظ هویت های فردی شکل می دهد.
در ادبیات برای رسیدن به هر یک از این جوامع، باید که نشانه های آن در رفتارها، عادت ها و حتا خُلقیات فردی و اجتماعی افراد به تبلور در آید و باز تاب آن در متن و داستان به منصه ظهور برسد .
این اتفاق در صورتی به وقوع خواهد پیوست که نویسنده تسلط کافی بر هر یک از این جوامع را داشته و قدرت و جسارت نقدِ معضل ها ومحدودیت های بازدارنده را نیز در خود پرورش داده باشد.
با این نگاه ها اگر به سراغ داستان های رسول پرویزی برویم می بینیم که در داستان های این نویسنده، جامعه زمانه ی نویسنده یعنی دهه های بیستم و سی ام به خوبی روایت شده و این نشان از شناخت نویسنده از زمان و مکان خود بوده و هست. وقتی پرویزی از خرافات رایج و باورهای غلط مردم می گوید، در واقع دارد یک جامعه ی سنتی با دیدگاه های غیر فردی را به تصویر می کشد. در داستان های پرویزی، نگاه نویسنده تا به آنجا کشانده می شود که با نگاه به ادبیات کهن، فلسفه ی ادبیاتی مدرن را بنا می کند، که برای نمونه می توان به داستان " لولی مست" اشاره کرد که نویسنده سعی داشته، فلسفه ی تفاوت بین حیوان ناطق و آدم را موشکافی و واکاوی اجتماعی کند.
در بسیاری از داستان های پرویزی این نگاه و رویکرد وجود دارد، اما هرگز این حرکت، نوشته های وی را به صورت یک متن پویا و فعال ، نقاد و کنش مند در نیاورده است.
یکی از دلایلی که باعث شده، متن قصه های پرویزی پویا و کنش مند نباشد، واقعگرایی ادبیات وی است . این سبک پرویزی به شکل بسیار پر رنگی حضور یافته و نوشته های وی را در حد یک اثر سترون و فارغ از تاویل مندی و تاویل پذیری در آورده و به مثابه یک گزارش داستان وار پیش روی مخاطب گذاشته است.