تحلیلی بر انتخابات سراسری عراق؛ از پیروزی احزاب شیعی تا دوری از وابستگی به ایران.. ✍محمدعلی هژبری

تحلیلی بر انتخابات سراسری عراق؛ از پیروزی احزاب شیعی تا دوری از وابستگی به ایران

✍محمدعلی هژبری

اولین انتخابات سراسری عراق بعد از شکست داعش و چهارمین انتخابات بعد از صدام حسین، روز ۱۲ می(۲۲ اردیبهشت) برگزار شد.
این دوره از انتخابات، از حساسیت زیادی برای عراقیها و حتی کشورهای منطقه، برخوردار بود.
حساسیت از این جهت که، این انتخابات در حالی انجام شد، که شکست تقریبا قطعیِ داعش اعلام شده و این کشور، پروژه شکست خورده ی" استقلال کردستان عراق "، "بحران ۲۰۱۷ کرکوک" را پشت سر گذاشته است.
بی شک این حوادث در تحولات اخیر عراق، فضای گفتمانی و سیاسی و همچنین کمیت و کیفیت بازیگران فعال در انتخابات ۱۲ می، تاثیرگذار بوده است.
در این دوره از انتخابات، شاهد کاهش مشارکت سیاسی مردم عراق، نسبت به اولین انتخابات بعد از حمله امریکا به این کشور بودیم.
در انتخابات سال ۲۰۰۵، هشتاد درصد حائزان شرایط، در انتخابات شرکت داشتند، اما در این دوره، مشارکت سیاسی مردم حدود ۴۴ درصد اعلام شد. بی شک تحولات ۱۳ ساله ی اخیر عراق، در کاهش انگیزه مردم برای شرکت در تعیین سرنوشت سیاسی و اقتصادی خودشان، تاثیر داشته است.
فساد سیاسی و اقتصادی در عراق‌، دلزدگی مردم از سیاسیون و مسئولین تکراری و عدم چرخش نخبگان، تحریم انتخابات از سوی برخی جریانهای سیاسی و همچنین برداشتن الزام شرعی برای شرکت در انتخابات از سوی مراجع دینی همچون ایت الله سیستانی،‌ را میتوان از علل عدم اقبال گسترده مردم، برای شرکت در این دوره از انتخابات، برشمرد.
البته مشارکت اقلیم کردستان، بالاتر از متوسط مشارکت کشوری بوده است‌.بی شک احزاب کُردی که نتوانستند در میدان رفراندوم و استقلال به نتیجه برسند، عزم خود را جزم کردند تا با کسب کُرسیهای بیشتر در پارلمان عراق، ابزارهای قوی تری برای جلب نظر پایتخت و جذب بودجه مناسب اقلیم، در اختیار داشته باشند.
مشارکت سیاسی مردم اقلیم کردستان حدود ۵۵ درصد و در برخی از استانها همانند اربیل(۶۵ درصد) و زاخو، خلیفان، دهوک بالای ۷۰ درصد بوده است.
در این میان شاهد استقبال بسیار کم و معنادارِ حوزه انتخابیه کرکوک بودیم.با توجه به تحریم انتخابات در کرکوک از سوی حزب دموکرات کردستان، فقط ۲۴ درصد مردم این استان، مشارکت داشته اند.
از طرفی، موضوع رفراندوم سپتامبر ۲۰۱۷ و متعاقب ان، بحران کرکوک، که باعث تفرقه و اختلاف بیشتر احزاب کردی شده بود، خود را در ناتوانی در تشکیل ائتلافها، درگیریهای چندروز اخیر و اعتراض به نتیجه انتخابات نشان داد. از این رو برخی از نیروهای ساسی کُرد، به سایر جریانهای سیاسی‌ همچون ائتلاف " النصر حیدرالعبادی" پیوسته و چهره ی شاخصی همچون آلا طالبانی، رئیس سابق فراکسیون پارلمانی کُردها، از بغداد و با لیست " تحالف بغداد(پیمان بغداد به ریاست محمود المشهدانی رئیس پیشین مجلس و حزب حل)"، در انتخابات شرکت کرده بود.
همانطور که گفته شد، در این دوره از انتخابات، شاهد کاهش شدید قدرت احزاب کُردی بودیم.
در انتخابات این دوره، دیگر جریان کُردی عراق، اهرم های فشارِ دوره قبل را در اختیار ندارد. همانطور که قبلا در مقاله ای عنوان کرده بودم، " تهدید به همه پرسی و جدایی از عراق" همچون تیری بود که تا زمانی که شلیک نشده بود، خاصیت تهدید کُنندگی داشت. دیگر اسلحه ی جریان کُردی عراق، فِشنگی ندارد.و تیری که شلیک شد، دیگر برنمیگردد.
از طرفی دیگر ابزارهای اعمال قدرت همچون " مناطق مورد مناقشه " و " استقلال در صادرات نفت و ثروت حاصل از آن" دیگر وجود ندارد. از این رو در ماه گذشته، شاهد تصویب بودجه عراق با هماهنگی احزاب شیعی و سُنی، بدون لحاظِ رضایتِ جریان کُردی، بودیم.
دومین نشانه و تحول که منبعث از تحولات سالهای گذشته این کشور است، ظهور و بروز بیش از پیش جریان "حشدالشعبی" و تلاش انها برای کسب قدرت سیاسی است.
نیروهای شبه نظامی و بسیج مردمی عراق که در مبارزه با داعش، در کنار ارتش عراق، شرکت داشتند، در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۶ با رای قاطع پارلمان عراق، به عنوان یک ارگان نظامی همانند ارتش این کشور، رسمیت یافتند.لذا در تلاش هستند که به بازوی سیاسی هم مجهز شوند.
علی رغم فشار کشورهای غربی خاصه امریکا و حتی برخی از جریانهای سیاسی عراق، همچون " جریان صدر" برای تضعیف و حتی خلع سلاح حشدالشعبی، شاهد پیشرفت روز افزون این جریان در ساحت سیاسی عراق هستیم.
علی رغم تمام کارشکنی ها و حتی مخالفت صریح نخست وزیر حیدرالعبادی با حضور این گروه در سیاست عراق، " ائتلاف فتح " متشکل از سازمان بدر، مجلس اعلا، جریان نجبا و حزب الله عراق و به ریاست هادی العامری، در کنار سایر جریانهای شیعی همچون ائتلاف "دولت قانون نوری المالکی" و "ائتلاف النصر حیدرالعبادی"،"سائرون سید مقتدی صدر" و جریان "تیار الحکمه/حکمت ملی به سرپرستی عمار حکیم"، در این انتخابات شرکت کردند.
در رابطه با جریانهای شیعی چند نکته وجود دارد.

https://t.me/mohamadalihozhabri