«روسیه ایران را دور نزده است».. دکتر مانی محرابی عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین‌الملل

"روسیه ایران را دور نزده است"

دکتر مانی محرابی عضو هيات علمی انديشكده روابط بين‌الملل
روزنامه اعتماد 22 دی

نسخه کامل :
http://etemadnewspaper.ir/default.aspx?news_id=65107

الف: نكته‌اي كه نبايد در اين ميان فراموش كرد نقش تهران در عادي‌سازي روابط ميان مسكو و آنكارا است و با مد نظر قرار دادن اين مساله، اساسا نزديكي روسيه و تركيه نه بر خلاف منافع منطقه‌اي ايران، بلكه موفقيت طرح ايران در همراه‌سازي تركيه با ائتلاف ايران و روسيه و خارج‌سازي آنكارا از «قسمتي از اصل بحران» است.
ب: پيش فرض اشتباه كارشناسان، تركيه را بازيگري باهوش در اعمال سياست‌هاي منطقه‌اي مي‌داند كه كاملا سنجيده و گام به گام به سوي تبديل شدن به بازيگر تصميم‌ساز منطقه‌اي پيش مي‌رود. بايد خاطرنشان كرد كه اردوغان نه‌تنها در سياست منطقه‌اي باهوش نيست، بلكه بسيار سردرگم و خام عمل كرده است. اردوغان بعد از نااميدي از ورود به اتحاديه اروپا كه نشانه‌هاي آن را در اتفاق ماه مارس سال گذشته در ماجراي روزنامه زمان شاهد بوديم با قصد تغيير ژئوپولتيك خود از اروپا به خاورميانه به ماجراي سوريه و عراق ورود كرد، در ابتدا به سمت واشنگتن گرايش پيدا كرد، بعد از نااميدي از همراهي حداكثري ايالات متحده در بحران سوريه و عراق به دليل سياست‌هاي مبتني بر عدم ريسك‌پذيري اوباما در سال آخر رياست‌جمهوري به سوي تلاش براي ورود ناتو به مناقشات با ايجاد بحران متقابل با روسيه گام برداشت، در ادامه براي ايجاد رابطه و ائتلاف با عربستان، اسراييل و حتي مصر تلاش كرد و نهايتا با تلاش ايران نقش متحد روسيه در منطقه را ايفا كرد، ٩ ماه پر از سرگرداني در سياست خارجه. اين وقايع نه‌تنها نشاني از هوشياري اردوغان نيستند بلكه با جرات مي‌توان پيش‌بيني كرد رابطه فعلي تركيه و روسيه نيز دوام نخواهد آورد.
پ: چرا روسيه را داراي توان لازم در جهت پايان دادن به بحران سوريه مي‌دانيم؟ روسيه بعد از گذشت بيش از چهار سال از شروع بحران سوريه با هدف پشتيباني ائتلاف نيروهاي شيعه، حزب‌الله لبنان و ارتش سوريه به اين درگيري‌ها ورود نظامي پيدا كرد و تلاش نيروي هوايي ارتش روسيه در قالب ائتلاف روسيه، ايران، سوريه و حزب‌الله لبنان بعد از ١٥ ماه به استيلا بر بزرگراه كاستيلو و نهايتا آزادي حلب ختم شد، با اين اوصاف عده‌اي بر اساس استدلالاتي نامعلوم روسيه را به تنهايي داراي توان لازم جهت خاتمه درگيري‌ها به شكل دلخواه خود مي‌دانند كه با نگاهي واقع‌بينانه بايد اذعان داشت اساسا اين موضع‌گيري اشتباه است.
ت: ايران در ماجراهاي برجام و پايگاه هوايي نوژه نشان داد كاملا بر اساس منافع ملي خود عمل مي‌كند. در ماجراي نخست، منافع همسوي ايران و ايالات متحده منجر به توافق برجام بعد از ١٢ سال مذاكره شد و در مورد دوم منافع همسوي ايران و روسيه به شكستن تابوي ٧٠ ساله ايران در برنامه‌هاي همكاري نظامي و همكاري در سطح حداكثري با روسيه ختم شد. مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه ايران اساسا نه كشوري را دوست دايمي خود مي‌داند و نه منافع مشترك دايمي را ميان خود و كشوري خاص متصور است بلكه يگانه واقعيت موجود، منافع ملي ايران است. در اين شرايط طبيعي است در صورت شكل‌گيري اقدامي بر خلاف منافع ملي، ايران به آن تن ندهد و به طور مصداقي اگر اجماع جهاني بر خروج نيروهاي خارجي از سوريه باشد قطعا تا زماني كه منافع ايران حضور در سوريه را توجيه كند، ايران به اين امر تن نخواهد داد.
ث: آنچه تا امروز شاهد بوديم گواه بر آن است كه ايالات متحده از توان لازم جهت اعمال خواست خود بر گروه‌هاي معارض دولت سوريه آنهم به شكل حداكثري برخوردار نيست و با اين اوصاف اساسا توافق احتمالي آينده با هر مضموني كه در مفاد آن گنجانده شود در مورد گروه‌هاي معارض به شكل عام صادق نخواهد بود. از سوي ديگر داعش نيز واقعيتي است كه نبايد آن را ناديده گرفت، گروهي كه بر بخش‌هايي از كشور سوريه استيلا دارد و تابع هيچ قاعده و قانوني نيز نيست و با ملحوظ دانستن اين موارد با اطمينان مي‌توان عنوان كرد درگيري‌هاي سوريه قطعا ادامه خواهد داشت و ايران هم قطعا چه با همياري روسيه و چه بدون همياري آن بازيگر ثابت حل اين بحران خواهد بود.