مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
🔶معرفی کتاب «دوراهی روحانیت (جستارهایی دربارهٔ مرجعیت شیعه در ایران معاصر)».. نوشتهٔ کمال رضوی
🔶معرفی کتاب «دوراهی روحانیت (جستارهایی دربارهٔ مرجعیت شیعه در ایران معاصر)»
نوشتهٔ کمال رضوی
این کتاب شامل یک مقدمه از دکتر سارا شریعتی (عضو هیئتعلمی گروه جامعهشناسی دانشگاه تهران) و یک درآمد با عنوان «امتناع جامعهشناسی روحانیت؟» است، در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول آن با عنوان «جایگاه اجتماعی مرجعیت (صورتبندیهای مفهومی)» به بررسی ابعاد جامعهشناختی تحلیل مرجعیت در قالب نهاد اجتماعی، نهاد مدنی و گروه منزلتی در سه فصل مجزا میپردازد. بخش دوم کتاب با عنوان «مرجعیت در تاریخ معاصر ایران» شامل شش فصل است که درواقع هر یک جستارهای مجزا با جهتگیری جامعهشناختی ـ تاریخی هستند. عناوین فصول این بخش عبارتند از: «مرجعیت: از تمرکز تا تعدد»؛ «مرجعیت و رسانه»؛ «مرجعیت و پاسخگویی به مسائل زنان»؛ «مرجعیت و کارآمدی؛ چالش بر سر خروج زنان از کشور»، «بازگشت نوستالژیک به الگوی فقه سنتی» و «سهگانهای برای تحول فقه و روحانیت در جامعهٔ صنعتی: شهر، زنان، زمان.»
در مقدمهای که سارا شریعتی با عنوان «ضرورت یا رسمیت؟ مشارکتی در جامعهشناسی روحانیت» بر این کتاب نگاشته است، چهار محور مرتبط با یکدیگر موردبحث قرارگرفتهاند: «روحانیت: نهاد اجتماعی، سازمان دینی»؛ «روحانیت، وجه ممتاز جامعهشناسی تشیع»؛ «دین در «سیاست تحدید»، دین در «سیاست توسعه»» و «در ضرورت نهاد مدنی و رسمیت گروه منزلتی.»
این استاد دانشگاه در محور نخست پس از مروری بر مباحث نظری دورکیم، وبر و ترولتچ در توضیح جایگاه نهاد رسمی دین، مورد پرسش قرار گرفتن این نظریات یک قرن پس از انتشارشان توسط جامعهشناسان دین و نارساییهایی تشخیص دادهشده در نظریات متقدمان برای توضیح و تبیین نهاد روحانیت را طرح و موردبحث قرار داده است.
در محور دوم سارا شریعتی با نگاهی از نزدیک به جایگاه روحانیت در اسلام و تشیع، از آن بهعنوان شاخصهٔ جوامع شیعی یاد میکند: «موقعیت خاص روحانیت در تشیع و همچنین نقشی که روحانیت پس از انقلاب در ایران یافت، روحانیت در تشیع را به یکی از موارد ارجح مطالعات نهادهای دینی بدل کرد و ضرورت مطالعات جامعهشناختی در این حوزه را بیشازپیش آشکار میساخت.»
سارا شریعتی ذیل محور سوم بحث خود از دو الگوی حداقلی و حداکثری در خصوص نحوهٔ حضور و نقشآفرینی دین در اجتماع سخن میگوید. الگوی اول را دین در سیاست تحدید و الگوی دوم را دین در سیاست توسعه نام مینهد که الگوی اخیر در ایران پس از انقلاب تسلط یافته است. سارا شریعتی بر آن است که در میانهٔ این دو الگوی متناقضنما، طرح نهاد دین بهمثابهٔ یک نهاد اجتماعی چشمانداز تازهای ایجاد میکند. در محور پایانی مقدمه نیز یافتهها و محتوای کتاب «دوراهی روحانیت» مورد اشارهٔ شریعتی قرار گرفته است.
کمال رضوی نیز در پیشگفتار کوتاهی که بر کتاب خود نوشته، تصریح میکند: «با نگاهی به مسیری که روحانیت و مرجعیت در تاریخ متأخر ایران طی کرده و پایگاه و جایگاهی که اکنون در جامعهٔ ایران دارد، میتوان از یک دوراهی بر سر راه روحانیت سخن گفت: نخست، پذیرش ایفای نقش در قالب یک نهاد مدنی و ادغام و مشارکت در ساخت فعال جامعهٔ مدنیِ نحیف اما در حال تکوین و توسعهٔ ایران؛ و دوم، باقیماندن بر میراث گذشته و کوشش برای تداوم نقشآفرینی بهعنوان یک گروه منزلتی با حفظ امتیازها و خصایل مألوف در جهان جدید. این یک انتخاب تعیینکننده برای نهاد روحانیت در جامعهای است که در حال انتقال از وضعیت پیشین به دورانی جدید است.»
لازم به ذکر است که علاوه بر مقدمه، تعدادی از مقالات مندرج در این کتاب نیز با مشارکت دکتر سارا شریعتی به عنوان استاد راهنمای تز کارشناسی ارشد نویسندهٔ کتاب بوده است.
این کتاب در چارچوب کتابهای سرو (مطالعات فرهنگ شیعی با دبیری محسن حسام مظاهری) به بازار عرضه شده است.
نقل از:
@dinonline
#معرفی_کتاب
#کمال_رضوی
https://t.me/religionandsociety