مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
️تو از کدام روایتی؟.. ️ علی زمانیان.. عاشورا در سه رویکرد
♦️تو از کدام روایتی؟
✍️ علی زمانیان
عاشورا در سه رویکرد
رخداد تلخی در سال 61 هجری؛ در نهم و دهم محرم، به وقوع پیوست. پیکاری که در آن خیل سپاهیان حاکم، بر گروهی اندک، آن هم بی ساز و برگ جنگی فرود آمدند و در ستیز و پیکاری خشن،خونین و نابرابر دست به شقاوت بردند.
واقعیت چه بوده و در آن روز چه اتفاقی افتاده است؟
تاریخ، روایتهای متعدد و متفاوتی از این جدال و رویارویی بیرحمانه گزارش کرده است. تحلیلگران فراوانی نیز این واقعه را دستاویز تفسیرها و تحلیل ها نمودهاند. هر یک فراخور دیدگاه و پیش فرضهایی که داشتهاند، تابلویی از آن به تصویر کشیدهاند. اما فارغ از این که آن چه روی داده است، قدری بیندیشیم و تامل کنیم که چه مواجهه و برخوردی با این رخداد داشته و داریم و در کجای این روایت غمانگیز و دردناک ایستادهایم.
▪️ دست کم سه روایت و یا رویکرد نسبت به واقعهی کربلا را میتوان از یکدیگر تفکیک نمود:
❗️1. رویکردِ ثواباندیشان
آخرت گرایی نام دیگری است که می توان بر ثواب اندیشان نهاد. این رویکرد و روایت به سمت رستگاری و رهیدن از آتش دوزخ جهتگیری میشود. پیروان این رویکرد، در آیین و مراسم عاشورا شرکت میکنند، عزاداری میکنند، اشک میریزند و زیارت عاشورا میخوانند و همه اینها را برای آن انجام میدهند که توشه و ثوابی برای پس از مرگشان انباشت نمایند.
رویکرد آخرتگرایانه، تماما رو به حیات پس از مرگ دارد و از این رو چندان دغدغهی تاثیر و اثر این واقعه بر حیات این جهانی ندارد. به طور کلی در طول تاریخ، این رویکرد در دو شکل فردگرا و آیینگرا، ظاهر شده است.
2❗️. رویکرد این جهانی
کسانی بر واقعهی عاشورا و داستان کربلا عطف توجه میکنند، نه بخاطر ثواب، بلکه از آن رو که میخواهند در همین جهان و زندگی دنیاییشان از آن بهره ببرند. پیروان این رویکرد نیز بهرهمندی و دلمشغولیشان به داستان کربلا یکسان و مشابه نیست. این رویکرد به سه گروه تقسیم میشوند:
🔸 الف. گروه اول هویتگرایان
این گروه که البته قدمت تاریخی و عمومیت بیشتری نسبت به دو گروه دیگر دارد، کسانی هستند که از امام حسین و کربلایش، به منزلهی ملاطی برای شکلگیری و تداوم هویتشان استفاده کردهاند. هویتی که سبب انسجام و وحدت میان شیعیان شده و به مثابهی نوعی مسئلهی مشترک محسوب میشود. به سخن دیگر، کربلا نقطه تلاقی، الفت و نزدیکی کسانی میشده و میشود که هویتِ شیعی، مهمترین مسئله و دغدغهشان بوده است. برای اینان، آیین عاشورایی، محل تکرار هویتاندیشی تاریخی و اجتماع هویتاندیشان به حساب میآید. اجتماعی که افراد را در کنار یکدیگر نگه میدارد و به آنها قدرت می بخشد.
این خوانش از کربلا، همگی را به سوگ و ماتمی هرساله و تکرار شونده هدایت میکند. خوانشی که در نهایت به چشمانی اشکبار و دلیشکسته و انسانیملول منتهی میشود. مظلومیت و ستم دیدگی، مرکزیترین مولفهی هویت است و میتواند همگی را تحت روایت مصیبت و مظلومیت گرد آورد.
🔹 ب. گروه دوم: ایدئولوژیاندیشان
گروه دوم که به صورتهای مختلف در تاریخ ظهور کرده است، کسانی هستند که قرائتی عموما سیاسی و چالشگرایانه از عاشورا داشته و دارند. برای این گروه، گویی عاشورا زرادخانهای است که از آن جا میتوان اسلحهی جنگ و جدال فراهم کرد. سرمایهای پرمایه که برای مبارزه و جهاد علیه ستم حاکمان و ظلم زمانه در اختیار مینهد. در دورهی اخیر، "شریعتی" نماد و نمایندهی ایدئولوژیاندیشانی است که دقایق عاشورا را به اسلحهای برای مبارزه و رویارویی تبدیل میکند.
در خوانش دوم، به جسارتورزی و روحیهی مبارزهطلبی امام حسین تمرکز میکند. از این رو برای اهالی این رویکرد، شهادت، بزرگترین فضیلت تلقی میگردد
..98/06/17
ادامه در آدرس زیر:
https://telegra.ph/%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-09-07
🔰منبع: نو اندیشی دینی کیان
@religionandsociety