💧اقتصاد سیاسی آب. 🖋احمد سیف

💧اقتصاد سیاسی آب
🖋احمد سیف
@sahatzist
↙️ از مارک تواین نویسنده‌ی معروف امریکایی نقل شده است که «ویسکی برای نوشیدن است و آب برای این که بر سرش جنگی در بگیرد». اگرچه رسانه‌های رسمی به این مسئله نمی‌پردازند ولی برآوُردهای موجود نشان می‌دهد که خطر جنگ بر سر آب بسیار جدّی است، چرا که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 تقاضا برای آب درجهان حدود 40درصد از عرضه‌ی آب درجهان بیش‌تر باشد. می‌دانیم که در حال حاضر بیش از 780 میلیون نفر در جهان به آب سالم آشامیدنی دسترسی ندارند و برآورد می‌شود که تا سال 2030 بیش از 47درصد از جمعیت جهان در این وضعیت قرارخواهند داشت. ازسوی دیگر خبر داریم که 97درصد از آب‌های موجود درجهان به طور مستقیم غیرقابل نوشیدن هستند ـ آب‌های شور دریاها و اقیانوس‌ها ـ و تنها 3درصد از آب‌های جهان شور نیستند و تازه از این میزان، کم‌تر از یک درصد به‌طور مستقیم قابل‌استفاده‌ی بشرند.
@sahatzist
↙️ همچنین می‌دانیم که مناطقی که مشکل آب جدّی‌تری دارند درواقع مناطقی هستند که درگیری‌های سیاسی هم در آن‌جاها بیشتر است. عادل درویش -روزنامه‌نگار عرب- معتقد است که جنگ 6 روزه‌ی اعراب و اسرائیل دراصل، جنگی برسر آب بوده است و حتّی دلیل اصلی اشغال تپه‌های جولان هم به‌واقع مقوله‌ی آب بود، نه آن‌چه معمولاً سیاست‌پردازان ادعا می‌کنند. از این که بگذریم گفته می‌شود که سنگال و موریتانی برسر آب رودخانه‌ی سنگال جنگیده‌اند و بین عراق وسوریه هم بارها بر سر آب فرات برخورد نظامی پیش آمده است. بررسی‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که شمار کشورهایی که تا سال 2025 کمبود آب خواهند داشت از 20 کشور به 30 کشور افزایش خواهد یافت و ازاین تعداد 18 کشوردرخاورمیانه و شمال افریقا قرار دارند. این را هم می‌دانیم که در سال 1989 چیزی نمانده بود که بین مصر و اتیوپی برسر آب نیل جنگ دربگیرد و حسنی مبارک رئیس جمهور پیشین مصر حتّی تهدید کرد که برای انهدام سدّی که اتیوپی بر رودخانه‌ی نیل بنا کرده‌ است نیروهای ویژه خواهد فرستاد.
@sahatzist
↙️ توضیح این که چرا و چه‌گونه به این‌جا رسیده‌ایم چندان آسان نیست. یکی از نظریه‌هایی که در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرد درواقع نظریه‌ی جمعیت رابرت مالتوس -کشیش و اقتصاددان انگلیسی- است که مدّعی شد نرخ افزایش جمعیت از آن‌چه طبیعت می‌تواند برای حفظ و بقای جمعیت تولید کند بیش‌تر است و درنتیجه مرگ‌های بی‌موقع و زودمرگی به شکل‌ها و صورت‌های مختلف باید اتّفاق بیفتد. به سخن دیگر جمعیتِ بیش‌تر و منابع محدودتر به‌ناگزیر به صورت برخورد و تقابل برسر منابع شکل می‌گیرد و البته جنگ برسر آب یکی از آن موارد است.
@sahatzist
↙️ اما پژوهشگران معاصر از عوامل دیگری سخن می‌گویند. صدمه به طبیعت باید مورد توجّه قرار بگیرد، ولی از دید این دانشمندان محدودیت منابع علّت اصلی تقابل و برخورد برسر منابع نیست، بلکه به عواملی چون توزیع نابرابرتر و حاکمیت تولید کالایی اشاره می‌کنند. در این دیدگاه، عدم‌دسترسی به آن‌چه که هست و توزیع به‌شدّت نابرابر قدرت درمیان گروه‌های نژادی و ملّی عمده‌ترین منبع تقابل و برخوردهایی است که از عدم دسترسی ریشه می‌گیرد. عادل درویش، نویسنده‌ی کتاب «جنگ آب ـ برخوردهای آینده در خاورمیانه» مدّعی است که حداقل دو بار بر سر آب در خاورمیانه جنگ در گرفته است و می گوید که نواری از آریل شارون در دست دارد که او در آن می گوید که دلیل جنگ 6روزه در 1967 بر سر آب بوده است و حتّی اضافه می‌کند که دلیل عمده‌ای که اسرائیل از اشغال بلندی‌های جولان دست بر نمی‌دارد هم همین مقوله‌ی آب است. به ادّعای عادل درویش جنگ 1989 بین سنگال و موریتانی برسر آب رودخانه‌ی سنگال بوده است و همین طور اضافه می‌کند که در موارد مکرر بین عراق وسوریه بر سر آب رودخانه‌ی فرات درگیری‌های محلّی سرگرفته است.
@sahatzist
🔹منبع: وبگاه نقد اقتصاد سیاسی

برای خواندن ادامه مطلب روی INSTANT VIEW بروید.👇
نکته: برای دسترسی به لینک زیر با رایانه از فیلتر شکن استفاده کنید اما در صورتی که از تلفن همراه استفاده می کنید نیازی به فیلترشکن ندارید.
@sahatzist
yon.ir/rwR4m