زخم سد بر پیشانی پیشینیان (قسمت دوم).. 🖋مسعود امیرزاده —کنشگر محیط زیست.. سدمارون ومحوطه ارجان

زخم سد بر پیشانی پیشینیان (قسمت دوم )

🖋مسعود امیرزاده —کنشگر محیط زیست

سدمارون ومحوطه ارجان
@sahatzist
" مارون" نام رودی است که ازمحلی به نام "آبریز دشمن زیاری " سرچشمه می گیرد و با پیوستن "رودجن" که دارای زیباترین چشم اندازهای طبیعی است،به سمت دشت های جنوبی کهگیلویه می رود. این رود درتنگه "تکاب"،تنگه ای که به دروازه پارس (پیلاپرسیکا) مشهورگردیدو محل نبرد آریوبرزن وخواهرش "یوتاب" با سپاه اسکندرمقدونی بود،ازکهگیلویه خارج ، وارد استان خوزستان می شود. مارون درباور مردم منطقه دشمن زیاری به معنای خروشان،خشمگین ووحشی است وکهنسالان نقل می کنندکه این رودخون اژدهایی بود حافظ قبیله که روزی از روزها درنبرد بادشمنان وحشی قبیله،کشته می شود و ازخونش رودی جاری می شود که همچنان هم حافظ و منشاء حیات و آبادانی درسرزمین قبیله است. این اسطوره نشان دهنده پیشینه اساطیری این رود و منطقه پیرامونی آن است.
@sahatzist
وقتی که در سال 1361 در حين عمليات خاكبرداري براي احداث سد مارون، بلدوزرها در جنوب رودخانه واقع در شمال محدوده شهر قديم ارجان به حفره اي برخورد كردند كه در كنار آن دو خمره سفالي محتوي خاك سوخته يا احتمالا بقاياي مواد غذايي قرار داشت، باستان شناسان با حضور در درون حفره مذكور كه در واقع يك مقبره زيرزميني بود، يك تابوت فلزي با مقداري اشياي تاريخي کشف کردند. این مقبره از یک پلان مستطيل شكل با ديوارهايی جانبي از سنگ و ملاط گچ برخوردار بود. آرامگاهی عيلامي که به «کیدین هوتران» یکی از شاهان بلند پایه دوران عیلام نو مربوط بوده و قدمت آن به حدود 700 تا 650 قبل از میلاد تعلق داشت.
@sahatzist
بسیاری گمان می کردند کشف این محوطه باستانی، انقلابی تاریخی در سطح منطقه به وجود مي آورد و بهبهان به مرکزی برای کاوش ها و بررسی های باستان شناسی تبدیل می شود اما خیلی زود غبار فراموشی بر این محوطه نشست و سال ها کسی درباره آن سخن نگفت. حتی پایگاهی که برای این محوطه در سال 1384 راه اندازی شد و با وجود همه کوشش هایی که مرحوم مجتبی گنجی و بعدها عبدالرضا پیمانی برای اثر بخشی این پایگاه انجام دادند هیچ گاه موفقیتی نسبی را برای این پایگاه حاصل نکرد و فقط در حد نام باقی ماند.
اجسان یغمایی باستان شناس پرآوازه وکاوشگر محوطه ارجان نقل کرده است : "سال ۵۲-۵۳ با یک گروه آمریکایی از دانشگاه پنسیلوانیا به سرپرستی آقای هانس نیسن (آلمانی) کناره هندیجان را بررسی می‌کردیم. من نخستین‌بار آن زمان به ارجان رفتم. چندین و چند تپه، پشته و محوطه بزرگ پوشیده از سفال دیدم. محوطه‌ای حدود ۴۰ هکتار که این تپه پشته‌ها تا کنار رودخانه مارون ادامه داشت اما پس از انقلاب با احداث سد مارون بسیاری از آنها خراب شد. خودِ سد، ارجان را خراب نکرد مجریان سد سبب ویرانی شدند. من به مسئولان سد گفتم شن‌های کنار رودخانه مارون دانه بادامی و مناسبتر است برای ادغام با سیمان، اما آنها خیلی راحت گفتند:« نه باید تپه ها را خراب کرد. خاک آنها را شُست و از سنگریزه‌های همین تپه ها استفاده کرد!»
@sahatzist
می‌دانید وقتی تپه‌ها را شُستند، چند کامیون سفال شکسته به شوش بردند؟ سه شیف هر کدام۸ ساعت تپه‌ها را ویران ‌کردند و سنگ‌ریزه‌ها را با سیمان مخلوط نمودند و سفال‌ها را بار کامیون به شوش ‌بردند. ظرف ۶- ۷ ماه هرچه تپه بود شُستند. حالا می‌خواهید از ارجان چه باقی مانده باشد؟!
ارجان یا ارگان در زمان پهلوی اول ثبت تاریخی شده است. یعنی اگر ثبت مصداق قانون بود، اگر حرمت داشت، اکنون نباید شاهد چنین وضعیت اسفناکی در ارجان باشیم. از این محوطه بیش از ۲ درصد باقی نمانده و ۹۸ درصد آن توسط سدسازی، شهرداری، وزارت آب و نیرو، وزارت نفت، کارخانه سیمان و... ویران شده است. یکی چاه نفت زده، دیگری پارک ساخته، آن یکی خاکش را برده و... . اصلاً چیزی باقی‌ نمانده است. وقتی می‌گویند می‌خواهیم ارجان را حفاری کنیم من در دلم می‌خندم که اینها چه می‌گویند! وقتی چیزی نمانده کدام کاوش؟کدام حفاری؟ کدام ارگان؟ باید از چیزی حرف زد که وجود خارجی داشته باشد"
منابع :خبرگزاری میراث فرهنگی /مصاحبه خانم مریم اطبایی با استاد یغمایی 17 شهیریور 93 پایگاه خبری هنر /مصاحبه 11اذر 93 خبرگزاری مهر با مجتبی گهستونی /گزارش بشار نیوز23 شهریور /93/تصاویر برادشت از سایت ارزشمند ارگانیان ,وتصاویر سیف الله کامبخش فرد
@sahatzist
ساحت زیست