🔸درنگی بر کسب و کار کتابفروشان در ایران.. ✍نیایش سرامی

🔸درنگی بر کسب و کار کتابفروشان در ایران

✍نیایش سرامی

📍طی دهه‌ی گذشته با بروز تحولات تکنولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی، تعریف کتاب و کتاب‌فروشی توسعه پیدا کرده و کسب و کار نشر و از آن میان فروش کتاب دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است. صنعت نشر ایران نیز از این تحولات بی‌نصیب نمانده است. از سویی تجارت الکترونیک با حذف خرده‌فروش و عمده‌فروش از زنجیره‌ی تأمین کالا سبب تغییر رفتار مصرف‌کننده‌ی کتاب در خرید کتاب شده است و وب‌سایت‌های فروش کتاب سهم قابل‌توجهی از فروش کتاب را از آن خود کرده‌اند و از سویی دیگر با دگرگونی در سبک زندگی ایرانیان کتابفروشی‌های کوچک، محلی، سنتی و ساده جای خود را به کتابفروشی‌های بزرگ‌تر، مدرن و لوکس داده‌اند.
برای آسیب‌شناسی درست وضع موجود آنچه مهم است تحلیل برهم‌کنش میان عوامل موثر بر خرید و فروش کتاب است. این عوامل در پنج شاخه‌ی کلی جای می‌‌گیرند. هر تغییری در سیاست‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و رفتارها در هر یک از این حلقه‌ها و رابطه‌ی میان آنها، تغییر در کل جریان فروش را در پی دارد. این پنج عامل کلیدی عبارتند از:

۱. تقاضای کتاب، مصرف فرهنگی، فرهنگ کتابخوانی
نگاهی به آمارهای مربوط به سرانه‌ی مطالعه در کشور، حاکی از پايين بودن چشمگير اين سرانه در میان ايرانیان نسبت به دیگر گونه‌های مصرف فرهنگی است. نظام تربيتی کنكورمحور، تسلط شبکه‌های اجتماعی نوپدید بر زندگی افراد، سبک تازه‌ی زندگی همچنین نبود سیاست مشخص برای مصرف فرهنگی در حوزه‌ی کتاب از علل پایین بودن سرانه‌ی مطالعه در کشور است. ما سالیان سال در سیاست‌های حمایتی‌مان از صنعت نشر حلقه‌ی اول (تولید) را درنظر گرفتیم و به دیگر حلقه‌ها از جمله حلقه‌ی آخر که همان مصرف‌کننده است، کاری نداشتیم. این حمایت‌ها نتوانسته‌اند انگیزه‌ و نیاز به مصرف کتاب در جامعه را بالا برند.

۲. دولت
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با سه رویکرد در حوزه‌ی نشر مداخله می‌کند: حمایتی، نظارتی و ترویجی. در حوزه‌ی حمایتی مهم است که دولت یارانه‌های حوزه‌ی نشر را چگونه هزینه کند. در حوزه‌ی ترویجی وزارت ارشاد به عنوان نهاد همراه صنعت نشر برای توسعه‌ی متوازن این صنعت باید به همه‌ی بخش‌های آن همزمان توجه کند. طبیعی است که با این رویکرد نمایشگاه‌های استانی کتاب یا نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به گونه‌ای برگزار نمی‌شود که در ازای حداکثر کردن سود ناشران، سود کتابفروشان به حداقل برسد. دولت در حوزه‌ی نظارتی تنها بر مسائل عقیدتی انگشت نهاده و با ممیزی کتاب سبب رشد و گسترش پدیده‌ی تولید و تکثیر غیرقانونی کتاب شده است. پیشنهاد می‌شود که این نظارت به سمت کیفی‌سازی تولید تغییر جهت دهد. تدوین نظام استاندارد تولید برای کتاب و لازم‌الاجرا کردن آن گامی است در جهت بهبود کیفی در تولید کتاب.

۳. صنف نشر
این روزها مناسبات نشر درگیر چرخه‌ا‌ی معیوب و ناکارآمد شده‌ و روابط میان ناشران، توزیع‌کنندگان و کتابفروشان به دلیل فقدان قواعد و فرمول‌های قابل اتکا دستخوش تنش ‌شده است. سامان‌دهی و تنظیم آیین‌نامه و مقررات تخفیف در فروش کتاب کاری است که باید هرچه زودتر نسبت به آن مبادرت ورزید. شرايط و قوانين نظام صنفي این امکان را می‌دهد تا با تصويب نرخ‌نامه‌ی توزيع و الزام اعضای صنف به رعايت آن شرایطی را به وجود آوریم که همه‌ی حلقه‌های نشر برنده باشند.

۴. تحولات تکنولوژیک
امروزه ما هم با قالب‌های نوین نشر محتوا رویاروییم و هم با روش‌های روزآمد فروش کتاب در بستر دیجیتال. تحولات تکنولوژیک یک دهه‌ی گذشته هم فرصت‌های تازه‌ای پیشاروی کتابفروشان نهاده و هم تهدیدهایی را برای آنان رقم زده است که باید آنها را به درستی شناسایی کرد و برای مواجهه با آنها برنامه‌ریزی داشت.

۵. روش‌های فروش
افزایش سهم بازار در اثر بهبود شاخص‌های آمیزه‌ی بازاریابی از جمله افزایش پروموشن فروش به دست می‌آید که خود نتیجه‌ی کاربست درست برنامه‌ها‌ی بازاریابی است. هر قدر که کتابفروشی‌ها در جذب مشتری موفق‌تر باشند (جریان ورودی) و فرسایش مشتری کمتری داشته باشند (جریان خروجی) آنگاه چرخه‌ی طول عمر ارتباط با مشتریان‌شان را طولانی‌تر می‌کنند و موفق‌تر خواهند بود./روزنامه ایران


💡 #رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

🌐 شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology